Deze week (12 april) is het 50 jaar geleden dat Yuri Gagarin de eerste bemande ruimtevlucht maakte. Dit was wereldwijd uiteraard groot nieuws, toen en nu. Naar Russisch gebruik werd hij kosmonaut genoemd en niet astronaut, zoals later bij de Amerikanen het geval was. Gagarin zou in 1968 omkomen bij een ongeluk met een straaljager, waarvan de oorzaak nog altijd niet vaststaat.
Reacties uit Nederland
Ook in Nederland reageerde men enthousiast. Dit leidde in ieder geval tot één bijzondere actie. De befaamde Nederlandse kweker van tulpen, mr. M.D. Lefeber uit Lisse, besloot namelijk een tulp naar Gagarin te vernoemen en tevens aan hem op te sturen.
Lefeber (1894-1979) had speciale banden met Rusland. Hij was hier al diverse malen geweest: voor het eerst ten tijde van de Revolutie in 1917 en later als diplomatiek koerier. Na de Tweede Wereldoorlog bracht hij de tulpenhandel met dit land verder tot ontwikkeling. Tevens zocht hij er naar wilde Russische tulpen voor zijn eigen experimenten met kruisbestuiving (zie over hem verder een artikelenreeks van Arie in 't Veld namens de Vereniging Oud Lisse).
Komsomolskaja Prawda
Dit blijkt uit een artikel in de Komsomolskaja Prawda van 23 april 1961 over een in Moskou gearriveerde geschenkzending Nederlandse tulpen bestemd voor 'Kosmonaut Joerij Gagarin'. Deze krant was het dagblad van het Centrale Comité der Sovjetrussische communistische jeugdbeweging. Het artikel werd opgemerkt door de Nederlandse ambassadeur in Moskou, mr. H.A. Helb, die vantevoren al over de zending was ingelicht.
Hans Helb
Hans Helb junior heeft al eens eerder gefigureerd in een van mijn blogs als auteur van een zeldzame blauwe brief. Helb was op 19 juli 1960 benoemd tot ambassadeur te Moskou na eerdere posten in New Delhi, Belgrado, Bonn en Washington. Wegens een diplomatieke rel (de zgn. Goloeb-affaire; ir. Goloeb was een chemicus die in Nederland om politiek asiel vroeg), zou hij het volgende jaar tot persona non grata worden verklaard en moest hij Moskou onverwijld verlaten. Helb zou zijn carrière in 1963 vervolgen in Zuid-Afrika.
Tekst brief
'Blijkens het desbetreffende relaas, hetwelk was verlucht met een foto van het Hollandse bouquet, werd in Moskou een enorm pakket ontvangen, hetwelk bij opening tulpen bleek te bevatten "van een ongewone pracht".
Het waren rode en goudkleurige ("als zuivere zonnestralen") tulpen, elk zorgvuldig verpakt in dun vloeipapier. Zij gingen vergezeld van de navolgende in het Nederlands en Russisch gestelde brief:
"Hooggeachte Heer Gagarin!
"Staat U mij, een specialist op het gebied en het kweken van nieuwe tulpensoorten, toe U geluk te wensen met Uw geslaagde vlucht in de Kosmos. Bij deze deel ik U mede, dat wij, als blijk van onze bewondering in Nederland voor Uw vlucht, aan een van onze nieuwste tulpensoorten Uw naam hebben gegeven. Ik hoop, dat U niet zult weigeren om een bouquet van deze bloemen, die ik U toezend, van mij aan te nemen als blijk van achting.
Hoogachtend,
D.W. Lefeber
Lisse, Holland, april 1961 ...".
Tulp Juri Gagarin
Deze tulp behoort tot de familie van de 'Greigii' oftewel Tulipa greigii. Tulpen komen oorspronkelijk uit Turkije en zijn door de botanist Carolus Clucius in de tweede helft van de 16e eeuw in Europa geïntroduceerd.
Deze soort werd in 1872 vanuit Turkistan gebracht. De hoofdkleuren zijn rood, geel en wit. De groep staat het dichtst bij de botanische soort. De bladeren zijn gespikkeld en gestreept, terwijl de bloemen in vergelijking tot de plant groot zijn wat deze tulp een bepaalde statuur geeft.
[De tulp Juri Gagarin. W.A.M. Pennings, Noordwijkerhout]
In de aanbiedingsbrief stonden onder meer ook nog de volgende zinsneden die de ambassadeur de moeite waard vond om door te geven.
'Honderdtwintig vormen en enkele duizenden soorten tulpen van uiteenlopende kleur kennen de kwekers van onze bodem. Daaronder bevinden zich de "Darwin"-, "Rembrandt"-, en vele, vele andere variëteiten. En ziet, in april 1961 is er nog een tulpensoort verschenen, de 'Gagarin'-tulp. Hier ziet U deze bloemen. We hebben ze gefotografeerd voordat ze aan de Kosmonaut zelf zullen worden overhandigd".
Bronnen
Nationaal Archief, Code-archief Ministerie van Buitenlandse Zaken 1955-1964, inv.nr. 11476.
Utrechtsch Nieuwsblad 14-10-1961.
Literatuur
Anna Pavord, The Tulip (Londen 1999; ook vertaald in het Nederlands 2003).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten