Summary
Balloon weddings were a typical 19th century novelty, a consequence of the public craze with hot air balloons. Photographic records of these events however are scarce, and suffer further from a disregard for authenticity of the photograpic image or record.
Niet zo maar een foto: context
Storend aan dit soort (twitter)berichten en social media vind ik altijd het totale gebrek aan context: we zien een mooie, bijzondere, ontroerende, leuke foto and that's it. Naar het hoe of waarom is het maar raden. Ook archiefdiensten hebben daar een handje van. Slechts de afbeelding wordt interessant gevonden en niet de ontsluiting van de achterliggende informatie.
Allereerst is ballon huwelijk een niet bestaande term oftewel gewoon incorrect Nederlands. Correct is: ballonhuwelijk (als dat tenminste is wat we zien). Mijn verzoek om context, werd door deze zoekspecialist afgedaan als: 'Weinig context. Gewoon een trouw kiekje in een studio met als decor een ballon. Heb er meer gevonden.' En daar kon ik het mee doen. Dan dus maar zelf aan de slag.
Ontsluiting foto(collectie)s
De gebruikte foto is waarschijnlijk ontleend aan de database van Retronaut en daar geplaatst door gebruiker Amanda; althans daar vond ik hem na enig zoeken op het internet. Via Retronaut is het kiekje ook op Pinterest terecht gekomen en verder op Facebook etc.
In eerste instantie probeerde ik zelf zoektermen gerelateerd aan de inhoud van de foto (bijvoorbeeld het vermelde adres of de naam van de fotograaf) en meer algemene termen als 'balloons people 19th century'. Die leverden niets op, althans niet deze foto.
Dit toont maar weer eens aan hoe slecht en onzorgvuldig met name foto's worden ontsloten en hoe gemakkelijk ze ook worden (her)gebruikt zonder acht te slaan op toch essentiële achtergrondinformatie. Tussentijds kwam ik via een andere foto toevallig op Retronaut terecht en pas toen ik daar in het zoekscherm 'balloons' intikte was het direct raak. Retronaut (of Amanda) geeft als 'tags' of trefwoorden slechts de termen 'balloon' en 'wedding' mee: geen locatie, geen namen, niets.
Terminologie
Stel dat je deze foto dus zoekt aan de hand van een redelijk accurate beschrijving van het getoonde beeld, vinden zul je hem niet. Hier zien we ook duidelijk het dilemma tussen het gebruik of hanteren van algemene of specifieke zoektermen.
Nog lastiger wordt het als we de hele ontstaanscontext overwegen. In de 19e eeuw werden bijvoorbeeld hele andere termen gebruikt. Een ballon werd ook wel luchtbol genoemd (wist ik ook niet) en ballonvaarders stonden bekend als luchtreizigers (en ballonvaren als luchtreizen).
Klinkt allemaal best logisch maar die kennis is natuurlijk allang verdwenen, zij het in mijn optiek wel essentieel wil je gerelateerde produkten (in dit geval tekst) kunnen vinden.
Providence, Rhode Island
Terug naar de foto. Afgebeeld zijn Margaret Buckley en Edward T. Davis die in een fotostudio hun hoogst ongebruikelijke huwelijksceremonie nabootsen, met ballonvaarder James Allen bovenin. Wat er dus wellicht op het eerste gezicht enigszins kolderiek uitziet (en op internet ook al gauw dergelijke commentaren ontlokt), blijkt op ware feiten gegrond.
 |
| Collectie National Air and Space Museum. |
Op 27 september 1888 stapten zij in de, spreekwoordelijke, huwelijksballon op de kermis van de staat Rhode Island te Narrangansett Park in Providence. De ballon moest door 24 mensen aan touwen worden vastgehouden vanwege de omvang. Na de ceremonie op de grond, stapten de aeronauten of ballonvaarders James Allen en zijn zoon James K. in ter begeleiding van hun huwelijksreis.
 |
| Collectie National Air and Space Museum. |
Na een tocht van zo'n 45 kilometer landde de ballon in een moeras bij Easton, Massachusetts. Hangend aan de touwen konden de inzittenden uiteindelijk gered worden en keerden zij terug per trein.
Ballonhuwelijken
Was dit daarmee het eerste ballonhuwelijk? Volgens een artikel van een archivaris van het National Air and Space Museum te Washington, met als toepasselijke titel 'Love is in the air', zijn er tenminste twee eerdere voorbeelden - beide in de Verenigde Staten: eentje uit 1865 en eentje uit 1874. Die uit 1865 vond eenvoudigweg in een verankerde ballon plaats.
Van het tweede voorval maken ook Nederlandse kranten melding onder de kop 'Een huwelijk in de lucht'.
Het volksblad van Cincinnati bevatte eenige dagen geleden de volgende advertentie. "Hoog in de lucht! Een huwelijk boven de wolken! Het eerste groote huwelijk in den ballon van P.T. Barnum, die uit het Romeinsche circus zal opstijgen. De reizigers zijn Miss Mary C. Walch, bruid; Mr Charlen M Carlton, bruidegom, Miss Annie Yates, bruidsschoonzuster; Mr. W. Clanp, een vriend van den bruidegom; Ds H.R. Jeffries, predikant, en Donaldson, luchtreiziger."
Een huwelijk in de lucht! men denkt welligt, dat de geheele zaak eene aardigheid is en niets meer, en toch heeft de geannonceerde "plechtigheid" plaats gehad. Het bruidspaar is werkelijk volgens den gebruikelijken vorm boven lucht en wolken getrouwd. De heer Barnun [sic] zorgde voor het uitzet. De korf van den ballon was met bloesem en vlaggen versierd, en een kostbaar tapijt bedekte den bodem. De predikant die de jongelui inzegende, is leeraar bij de Swedenburgsche gemeente te Pittsburg. De ceremonie werd geeindigd op eene hoogte van 6,000 voet en Ds Jeffries wenschte, dat de jong getrouwden altijd zoover boven de aardsche ellende mogten verheven blijven!
De in het krantenartikel genoemde namen blijken overigens nogal het slachtoffer van OCR'en: het gaat namelijk om Mary Elisabeth Walsh en Charles M. Colton plus Anna Rosetta Yates, W.C. Comp, Howard B. Jefferies en Donaldson. Sommige instellingen bieden de mogelijkheid dit soort digitaliseringsfouten door het publiek te herstellen (de Koninklijke Bibliotheek overigens niet).
P.T. Barnum
Het geheel was aldus een promotiestunt van de bekende circusexploitant P.T. Barnum; bruid en bruidegom waren tevens employees van hem. Het is, voor zover bekend, de eerste huwelijksvoltrekking in de lucht geweest.
 |
| Het ballonhuwelijk van Walsh en Colton uit 1874. Collectie National Air and Space Museum. |
Ballonvaarten - een van de sensaties van de negentiende eeuw - vormden vanaf het begin van zijn onderneming in de jaren veertig een belangrijk onderdeel van het repertoire.
Een huwelijksreisje met een luchtballon
Hoewel betrekkelijk zeldzaam als fenomeen, vond ik nog een andere fraaie beschrijving van een ballonhuwelijk eind 19e eeuw.
Men heeft onlangs te Hill City, een voorstad van Chattenooga [gecorrigeerd] (Tennessee, Noord-Amerika) een zeldzame bruiloft gevierd. De twee toekomstige echtgenooten, mejuffrouw Cynthia Kenna en de heer William Robertson, hadden plaats genomen in het schuitje van een luchtballon, om daar den huwelijkszegen te ontvangen; nauwelijks had de priester de sacramentswoorden gesproken, die hen in het huwelijk verbonden, of Robertson riep: ,,Touwen los!" en de ballon zweefde in de lucht, het jonge paar met zich meevoerend. Er woei op dat oogenblik een sterke bries, die de ballon snel over Tennessee dreef. De jonge vrouw is bang geworden en van een hoogte van honderd voet in de rivier gesprongen. Zeer gelukkig, voor haar, waren daar visschers met hun booten, en dezen hebben haar gered.
Gedurende dien tijd bleef Robertson voortdurend stijgen en toen hij een hoogte van duizend voet had bereikt, ontspande hij een parachute en kwam goed en wel op den grond. Zijn eerste zorg, toen hij op den vasten grond was, was onderzoek naar zijn vrouw te doen. Mevrouw was juist bezig haar trouwjapon uit te doen en een andere aan te trekken. Mevrouw Robertson had niets door den val geleden en eenige oogenblikken later zaten de jongelieden in een paviljoen, waar zij de gelukwenschen hunner vrienden ontvingen.
Stuntman
Het bericht van 1897 stamt oorspronkelijk uit diverse Amerikaanse kranten. Robertson wordt daarin nader omschreven als 'rifle shot and rider of bucking broncho horses in Montana Bill's Wild West Show' (bedoeld wordt waarschijnlijk Bill Cody's Buffalo Wild West Show). Robertson was dus een scherpschutter en cowboy; als stuntman zal de huwelijksvaart per ballon ongetwijfeld zijn idee geweest zijn.
Gesuggereerd wordt nog dat de vrijwillige sprong van de onwillige bruid mogelijk haar leven redde omdat haar man later per parachute eveneens uit de ballon sprong. Of dit uit pure noodzaak was of gepland (bij wijze van stunt), is onduidelijk; volgens andere kranten kwam de ballon namelijk veilig aan de grond met hem.
Nederland
Het bericht over dit ballonhuwelijk eind 19e eeuw wordt gebracht als 'the latest novelty in marriage ceremonies', iets waar de Nederlandse krant in 1874 in feite ook al over spreekt. Echt aangeslagen lijkt het fenomeen echter niet.
En hoe zit dat dan met Nederland? Het is een bekend gezegde dat ontwikkelingen in Nederland nogal eens achterlopen bij de rest van de wereld. Ter vergelijking: de eerste huwelijksvoltrekking in Nederland in een ballon stamt pas uit 2013!
 |
| Burgemeester Mary Looman trouwt haar zoon tijdens de 28e Friese Ballonfeesten in 2013. |
De burgemeester van Skarsterlân huwde toen haar zoon Bart Looman. In Nederland dient er voor een rechtsgeldig huwelijk overigens contact te zijn met de grond: de mand dient op de bodem te staan of via een touw contact te hebben.
Gerelateerde blogs/If you enjoyed this you might also like to read:
Asiel in een joodse boekenkast
9/11 in fotografische context
Pas getrouwd? De relatie Cameron en Rutte verbeeld
Bronnen:
http://blog.nasm.si.edu/archives/love-is-in-the-air/
De Volksvriend 03-12-1874
Nieuwsblad van het Noorden 18-07-1897
http://www.sideshowworld.com/13-TGOD/2007/tgod-BalloonWedding.html
http://www.joustercourant.nl/nieuws/18807/ballonfeesten-spectaculair-gestart-met-huwelijk/
