Summary
The Venice Time Machine project promises to be a great leap forward for the digital humanities. Digitisation of archives lies at its heart in building and providing an information machine to reflect the evolution of a 1,000 years of history of the most unique city in the world.
Digitalisering
Digitale informatie neemt hand over hand toe maar vooral beredeneerd vanuit het heden, met de 21e eeuw als startpunt. Wat je nodig hebt voor een tijdsmachine om terug mee in de tijd te reizen, is digitale informatie over (en uit) het verleden. Op basis van oude kaarten kun je bijvoorbeeld 3D-simulaties mogelijk maken vanuit het verleden naar het heden. Daar zijn al succesvolle voorbeelden (tot en met apps op lokaal niveau over het veranderend straatbeeld) van.
Met behulp van digitalisering (kranten, boeken) komt steeds meer informatie over het verleden beschikbaar. Daarnaast zijn er nog altijd historici met hun navertelling (of simulatie c.q. extrapolatie) van het verleden op basis van veronderstellingen (weliswaar ondersteund door bronnen) in de vorm van monografieën en artikelen.
Archieven bleven tot nog toe bij achter bij digitalisering. Zij bieden echter twee onmisbare zaken: heel veel data (documenten) en informatiespecialisten (archivarissen).
Project: open data
Het belooft het grootste digitaliseringsproject ooit te worden: het Venice Time Machine Project. Kun je zogezegd een Google maps van het verleden maken? Of een Facebook van de middeleeuwen? Een van de oudste en meest complete historische archieven ter wereld wordt daarom ontwikkeld tot open data.
Waarom Venetië? De stad fungeerde eeuwenlang als belangrijkste brug tussen Oost en West. Daarnaast is het stadsarchief een van de meest complete ter wereld met een omvang van 80 kilometer.
Het project is ruim een jaar geleden in februari 2013 van start gegaan als een samenwerking tussen de universiteit van Ca' Foscari, de École Polytechnique Fédérale de Lausanne en het Archivio di Stato van Venetië. De Lombard Odier Foundation (1796) heeft zich daar nu recent bijgevoegd als financier vanwege de exemplarische wisselwerking tussen kunst, geschiedenis en wetenschap.
Informatie-tijdsmachine
Doelstelling is om een multidimensionaal model van Venetië en haar ontwikkeling te maken: meer dan duizend jaar cultureel erfgoed moet worden omgebouwd tot een virtuele tool om als het ware door de Venetiaanse geschiedenis te kunnen wandelen. Het project zal tevens fungeren om mogelijkheden te onderzoeken naar het museum van de toekomst. Venetië heeft als geen andere stad te leiden onder de gevolgen van toerisme: de stad is in feite één groot open luchtmuseum, maar als stedelijke samenleving nauwelijks levensvatbaar meer.
Naast primaire bronnen zullen tevens duizenden monografieën over de geschiedenis van de stad worden gescand en geïndexeerd. 'The information extracted from these sources will be organized in a semantic graph of linked data, and unfolded in space and time in an historical geographical information system.'
In Venetië komt ook een onderzoekscentrum - Digital Humanities Venice - voor deze unieke tijdsmachine, met ondersteuning van Telecom Italia als onderdeel van haar onderzoek naar de toekomstige werking van technologie (in wiens kantoor ook de huisvesting plaats zal vinden).
The Venice Time Machine aims to be a comprehensive simulation with the goal of reconstructing Venice's past, better understanding its present and anticipating its future. The ambitious program will focus on the digitization of archives and their durability over time, data mining and modeling of both past and current networks, and advanced data visualization such as 3D interactive maps and novel museographic experiences in Venice.
Technologie: Big data
De eerste uitdaging betreft een optimale workflow voor het digitaliseren of ocr'en. Sinds vorig jaar hebben ruim honderd onderzoekers en studenten allereerst de infrastructuur ontwikkeld: het sorteren van de archieven op formaat en het ontwerpen van de workflow voor de eigenlijke digitalisering. Het archief omvat circa tachtig kilometer aan documenten die systematisch dienen te worden gedigitaliseerd, getranscribeerd en geïndexeerd. Men verwacht hier tien jaar over te doen, ofwel 450 delen per dag.
Digitalisering is niet alleen systematisch scannen maar tevens het automatisch verwerken van de verschillende handschriften in diverse talen over verschillende eeuwen. Daarvoor is een nieuwe methode ontwikkeld die uitgaat van de structuur van een document: taal is tenslotte gestructureerde informatie. Het doel of de ontstaanscontext van een document (geboortecertificaat, administratie etc.) is dus in wezen belangrijker dan het handschrift zelf waarin het is geschreven: uit de vorm, volgt als het ware de inhoud.
Wat er dan nog rest (!) is het managen, ontsluiten en classificeren van big data. Ook hier is in het model rekening mee gehouden. De algoritmen voor automatische tekstherkenning zullen bijvoorbeeld worden aangepast naarmate er meer data beschikbaar komt en de databases van mensen en plaatsnamen groeien.
"The goal is to transform all of these records into a digital information database of the past", says Frédéric Kaplan, an EPFL professor leading the Venice Time Machine. "The good news is that Big Data is not a problem; it is part of the solution."
Relationele database
Het einddoel is één grote database bestemd voor onderzoek en educatie. Vanaf september 2014 zullen studenten van verschillende disciplines (van computerwetenschappen tot kunstgeschiedenis) een gezamenlijk Master programma bij de betrokken universiteiten kunnen doorlopen. In de eerste fase zal het onderzoek betrekking hebben op de historische banden met Europa.
Door al deze informatie te combineren, verwacht men grote delen van de stedelijke geschiedenis te kunnen reconstrueren: complete biografieën (personen en sociale groepen of netwerken), de politieke dynamiek en de fysieke ontwikkeling van de stad (geografie).
Nieuwe visie archieven
Het project belooft daarnaast ook een nieuwe visie op archieven te brengen: in plaats van de gebruikelijke somma van losse delen of aparte bestanden vormen deze in feite één geheel.
"The documents are intricately interweaved, telling a much richer story when they are cross-referenced", explains Raffaele Santoro, director of the Venice State Archives: "All of the documents here are somehow interconnected".
Archieven, zeker binnen de context van een stadsarchief als collectie, vormen aldus eigenlijk één grote relationele database met tal van dwarsverbanden.
Digital humanities
Een ding staat nu al vast: dit belooft het belangrijkste digitaliseringsproject ooit te worden. En niet alleen dat. Archieven vormen het centrale uitgangspunt ervan, in wezen de bron van (alle) informatie. In dat opzicht doet het enigszins denken aan het fameuze IBM-project met betrekking de koloniale archieven van Simancas (Spanje) halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw. Bij dat project ging het vooral om de techniek: het grootschalig scannen. Nu ligt de nadruk veel meer op de inhoud.
En dit alles onder het mom van de digital humanities, een gevleugelde term die tot nog toe niet veel meer inhoudt dan het samenbrengen van wetenschappers en data en het ontwikkelen van soms coole tools. Kaplan beschouwt de digital humanities daarentegen als niets minder dan een revolutie in de geesteswetenschappen, niet alleen vanwege de schaalvergroting, maar ook vanwege de multidisciplinaire aanpak. Niet langer de eenzame wetenschapper op zijn studeerkamer, maar teams van wetenschappers die ieder vanuit hun eigen vakgebied informatie aandragen en zo tot nieuwe inzichten hopen te komen.
Naast de vraag wat een brood kostte in 1434, vallen met een druk op de knop ook meer hypothetische kwesties beter te beantwoorden omdat vergelijkbare data voorhanden is. Hij verwacht dan ook dat een en ander tot een nieuw paradigma of keerpunt zal leiden, bijvoorbeeld de reconstructie van ontbrekende data.
Amsterdam en Venetië
Hun beider geschiedenis als maritiem rijk - gelegen aan het water, met een overzees imperium - vormde de kern van hun bestaan. Merkwaardig genoeg is er nog nooit een Nederlander geweest die hier een belangwekkend boek over heeft geschreven: slechts Britten als C.R. Boxer (The Dutch Seaborne Empire) en J.I. Israel (Dutch Primacy in World Trade) zagen dit als wezenskenmerk van de opkomst van de Republiek.
 |
| Vrouw op een kade te Venetië. Gesigneerd JKD maggio 1947: Mara Leggendo "Fuoco". Eigen collectie. |
Hopelijk gaat het Venice Time Machine Project ook de Nederlandse academische wereld en de erfgoedsector aan het denken zetten, daar waar de discussies nu nog vooral gaan over het organiseren van een digitale infrastructuur (Clariah) of onduidelijke toezeggingen over het beter toegankelijk maken van (bestaande) archieven. Een echt uitdagende visie, zoals in het bovenstaande, ontbreekt tot nog toe geheel.
Bronnen:
http://actu.epfl.ch/news/the-venice-time-machine-science-humanities-and-the/
http://www.industrie-techno.com/venise-perennise-ses-archives.30880
http://www.extendlimits.nl/nieuws/artikel/de_informatie_tijd_machine
http://dhlab.epfl.ch/page-91073-en.html
http://digitalvenice.wordpress.com/
Gerelateerde blogs:
Facebook 1914 of de Eerste Wereldoorlog herdacht
http://www.industrie-techno.com/venise-perennise-ses-archives.30880
http://www.extendlimits.nl/nieuws/artikel/de_informatie_tijd_machine
http://dhlab.epfl.ch/page-91073-en.html
http://digitalvenice.wordpress.com/
Gerelateerde blogs:
Facebook 1914 of de Eerste Wereldoorlog herdacht
Digitaliseren en dan vernietigen (?)
Gedetineerden digitaliseren
Historische data hebben de toekomst
Gedetineerden digitaliseren
Historische data hebben de toekomst
