Ook in Nederland werd het wereldwandelen in de vroege jaren twintig weer voortvarend opgepakt.
Lambertus Thijs: 'den Rotterdamschen globe-trotter'
Op 16 april 1923 vertrekt deze 'kranige jongeman' uit zijn geboortestad Rotterdam. Thijs was hier geboren op 10 november 1894 als zoon van Lambertus Thijs en Hendrika Louisa Luining. Ook Rotterdam kan hiermee - na Haarlem - aanspraak maken een stad te zijn met een traditie op het punt van wereldwandelaars.
Het plan was om eerst alle provincies inclusief de Waddeneilanden, Marken, Urk en Wieringen 'zig-zag-gewijze' te doorkruizen. Zodoende kwam hij tot de geplande 2.500 K.M. voor Nederland. Op Wieringen schonk de (Duitse) ex-kroonprins hem een portret met facsimilé. Friedrich Wilhelm was een zoon van keizer Wilhelm II en het eiland Wieringen was gedurende vijf jaar van 1918 tot 1923 zijn ballingsoord.
Produktsponsoring
Zijn reis wordt mede gekenmerkt door iets anders bijzonders, iets waar in Rotterdam ook al eerder sprake van was geweest: sponsoring. In 1908 was er in het geval van Kleedermagazijn Gebr. Bervoets in de eerste plaats sprake geweest van een pure reclamestunt. Dit had nu plaatsgemaakt voor echte produktsponsoring.
BATA
Bata was een van oorsprong Tsjechisch bedrijf opgericht in 1894. In 1922 opende het zijn eerste winkel in Nederland te Amsterdam in de Utrechtsestraat. Medio april van datzelfde jaar werd reeds de 12e vestiging geopend te Leiden. Naar eigen zeggen liepen in korte tijd meer dan 150.000 Nederlanders op hun schoenen.
Thijs deed op zijn wandeling door Nederland alle dertien filialen aan. De wandeling was dus een doelgerichte promotie voor de Maatschappij voor Schoen- en Leder-industrie Bata (tegenwoordig Bata Industrials geheten). Bata was een progressieve onderneming: de fabrieken waren dorpen waar voor de werknemers werd gezorgd. In Nederland werd in 1933 zo'n (fabrieks)dorp gebouwd in het Noord-Brabantse Best.
De komst van Bata naar Nederland betekende, vanwege de goedkope concurrentie, eigenlijk niets minder dan een revolutie op schoenengebied. Het gevolg was een heuse crisis in deze industrietak: Nederland telde zo'n 400 fabrieken en 12.000 kleine middenstanders c.q. schoenmakers. Vanaf begin jaren dertig volgde er een soort schoenenoorlog na een mislukte campagne voor Nederlandse schoenen. De 'schoenenkoning' Thomas Bata overleed in 1932 als gevolg van een vliegtuigongeval.
Ansichten
Naast deze originele vorm van produktsponsoring voorzag Thijs tevens in zijn onderhoud door de verkoop van ansichten met zijn portret: de meer traditionele methode van wereldwandelaars. De Zierikzeesche Nieuwsbode hoopte alvast dat er hier veel van zouden worden verkocht 'om deze onderneming, waartoe veel wilskracht en doorzettingsvermogen noodig is, slagen zal.'
Thijs werd enige tijd vergezeld van Simon Ros (geb. 1890) of Simon Bosman. Op woensdag 3 mei 1923 arriveerden zij s ochtends om 11 uur bij het filiaal te Leiden in de Haarlemmerstraat 67. Dit 'schoenenmagazijn' werd van begin af aan geroemd om zijn fraaie etalage, soms ook niet gespeend van enige humor. Zo werd een jaar later gedurende de Leidse winkelweek voor een etalage-competitie een 'scharrelend' stelletje getoond onder een grote paraplu, waarvan slechts de keurige schoenen te zien waren.
De volgende morgen vertrokken 'de twee Hollandsche wereldwandelaars' om 10 uur via Haarlem naar Amsterdam. Hier zouden zij waarschijnlijk de volgende woensdag aankomen. Medio juni arriveerden ze in Leeuwarden; sinds hun vetrek hadden ze ruim 500 kilometer afgelegd. De route zou via Dokkum verder naar Groningen gaan.
1923: 'Associatie van wereldwandelaars'
Begin november 1923 arriveerden in Vlissingen drie wereldwandelaars, onder wie tevens Lambertus Thijs. Op dat moment was hij reeds 6 1/2 maand aan het tippelen en had ondertussen 2.022 kilometer afgelegd. Tussentijds had hij ook nog eens kans gezien om te trouwen: op 15 augustus 1923 huwde hij in Rotterdam met de 17-jarige Elizabeth Alblas. Een en ander verklaart waarschijnlijk tevens zijn lage gemiddelde, dat nauwelijks boven de tien kilometer per dag uitkomt. Half november was hij in Yerseke bij een kilometerstand van 2.190.
Ik heb helaas geen publicatie van Thijs kunnen vinden; wel verschenen van hem wekelijkse verslagen 'in een der Friesche bladen'. Hoewel zijn plannen om per auto de wereld rond te trekken meer in de tijdgeest van toen passen, was hij op dit punt vermoedelijk te ambitieus.
En waar o waar zouden diens schoenen zijn gebleven!? Het was tenslotte de bedoeling geweest deze in één van de filialen tentoon te stellen. Liggen ze ergens in een museum of archief te versloffen of wellicht bij iemand op zolder? In Canada is overigens een heus Bata Shoe Museum.
Dirk van Thoorn en André Driessen
De twee andere heren, Dirk van Thoorn en André Driessen, waren toen reeds meer dan vier jaar onderweg. Zij hadden daarbij eerst Noord-Holland doorkruist, vandaar per boot naar Noorwegen, Zweden, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, een gedeelte van Polen en vertoefden gedurende 26 dagen op de Russische steppen. Hier leefden zij slechts op water en brood en moesten hun slaapplaats in verschillende schaapskooien zoeken.
Thans waren zij enige dagen in Vlissingen alvorens naar Engeland te verschepen. Evenals vele andere wereldwandelaars, voorzagen zij in hun onderhoud door de verkoop van kaarten met hun portret.
'Het spelen van ,,wereldreiziger'' schijnt zoo zachtjes aan een beroep te worden. Er komt dus eigenlijk ook de klad al in', zo concludeerde de Vlissingse Courant daarom.
Bronnen
Gemeentearchief Rotterdam: Digitale stamboom
Nieuwe Leidsche Courant: 10-04-1922; 11-04-1922; 04-05-1923; 26-09-1924.
Leidsche Courant: 04-05-1923.
Leeuwarder Courant: 14-061-1923.
Vlissingse Courant: 03-11-1923.
Ierseksche en Toolsche Courant: 16-11-1923.
Lambertus Thijs: 'den Rotterdamschen globe-trotter'
Op 16 april 1923 vertrekt deze 'kranige jongeman' uit zijn geboortestad Rotterdam. Thijs was hier geboren op 10 november 1894 als zoon van Lambertus Thijs en Hendrika Louisa Luining. Ook Rotterdam kan hiermee - na Haarlem - aanspraak maken een stad te zijn met een traditie op het punt van wereldwandelaars.
Het plan was om eerst alle provincies inclusief de Waddeneilanden, Marken, Urk en Wieringen 'zig-zag-gewijze' te doorkruizen. Zodoende kwam hij tot de geplande 2.500 K.M. voor Nederland. Op Wieringen schonk de (Duitse) ex-kroonprins hem een portret met facsimilé. Friedrich Wilhelm was een zoon van keizer Wilhelm II en het eiland Wieringen was gedurende vijf jaar van 1918 tot 1923 zijn ballingsoord.
Produktsponsoring
Zijn reis wordt mede gekenmerkt door iets anders bijzonders, iets waar in Rotterdam ook al eerder sprake van was geweest: sponsoring. In 1908 was er in het geval van Kleedermagazijn Gebr. Bervoets in de eerste plaats sprake geweest van een pure reclamestunt. Dit had nu plaatsgemaakt voor echte produktsponsoring.
'De heer Thijs loopt op flink en stevig schoeisel, hem gratis verstrekt door de firma ,,BATA'', ten doel hebbend daarvan de deugdelijkheid te beproeven en later deze schoenen te exposeeren met vermelding hoeveel K.M. er op zijn verslonden. Het hoofddoel van de reis is om later een boek te kunnen schrijven over de opgedane ervaringen, etc.'
BATA
Bata was een van oorsprong Tsjechisch bedrijf opgericht in 1894. In 1922 opende het zijn eerste winkel in Nederland te Amsterdam in de Utrechtsestraat. Medio april van datzelfde jaar werd reeds de 12e vestiging geopend te Leiden. Naar eigen zeggen liepen in korte tijd meer dan 150.000 Nederlanders op hun schoenen.
Thijs deed op zijn wandeling door Nederland alle dertien filialen aan. De wandeling was dus een doelgerichte promotie voor de Maatschappij voor Schoen- en Leder-industrie Bata (tegenwoordig Bata Industrials geheten). Bata was een progressieve onderneming: de fabrieken waren dorpen waar voor de werknemers werd gezorgd. In Nederland werd in 1933 zo'n (fabrieks)dorp gebouwd in het Noord-Brabantse Best.
De komst van Bata naar Nederland betekende, vanwege de goedkope concurrentie, eigenlijk niets minder dan een revolutie op schoenengebied. Het gevolg was een heuse crisis in deze industrietak: Nederland telde zo'n 400 fabrieken en 12.000 kleine middenstanders c.q. schoenmakers. Vanaf begin jaren dertig volgde er een soort schoenenoorlog na een mislukte campagne voor Nederlandse schoenen. De 'schoenenkoning' Thomas Bata overleed in 1932 als gevolg van een vliegtuigongeval.
Ansichten
Naast deze originele vorm van produktsponsoring voorzag Thijs tevens in zijn onderhoud door de verkoop van ansichten met zijn portret: de meer traditionele methode van wereldwandelaars. De Zierikzeesche Nieuwsbode hoopte alvast dat er hier veel van zouden worden verkocht 'om deze onderneming, waartoe veel wilskracht en doorzettingsvermogen noodig is, slagen zal.'
Thijs werd enige tijd vergezeld van Simon Ros (geb. 1890) of Simon Bosman. Op woensdag 3 mei 1923 arriveerden zij s ochtends om 11 uur bij het filiaal te Leiden in de Haarlemmerstraat 67. Dit 'schoenenmagazijn' werd van begin af aan geroemd om zijn fraaie etalage, soms ook niet gespeend van enige humor. Zo werd een jaar later gedurende de Leidse winkelweek voor een etalage-competitie een 'scharrelend' stelletje getoond onder een grote paraplu, waarvan slechts de keurige schoenen te zien waren.
De volgende morgen vertrokken 'de twee Hollandsche wereldwandelaars' om 10 uur via Haarlem naar Amsterdam. Hier zouden zij waarschijnlijk de volgende woensdag aankomen. Medio juni arriveerden ze in Leeuwarden; sinds hun vetrek hadden ze ruim 500 kilometer afgelegd. De route zou via Dokkum verder naar Groningen gaan.
1923: 'Associatie van wereldwandelaars'
Begin november 1923 arriveerden in Vlissingen drie wereldwandelaars, onder wie tevens Lambertus Thijs. Op dat moment was hij reeds 6 1/2 maand aan het tippelen en had ondertussen 2.022 kilometer afgelegd. Tussentijds had hij ook nog eens kans gezien om te trouwen: op 15 augustus 1923 huwde hij in Rotterdam met de 17-jarige Elizabeth Alblas. Een en ander verklaart waarschijnlijk tevens zijn lage gemiddelde, dat nauwelijks boven de tien kilometer per dag uitkomt. Half november was hij in Yerseke bij een kilometerstand van 2.190.
'Hij vertrok donderdag 15 Nov. van hier via Steenbergen, Roosendaal naar Breda, vanwaar hij zijn reis verder zig-zag-gewijze voort zal zetten tot Rotterdam om dan aan de eigenlijke wereldreis te beginnen, die echter per auto zal geschieden.'
Ik heb helaas geen publicatie van Thijs kunnen vinden; wel verschenen van hem wekelijkse verslagen 'in een der Friesche bladen'. Hoewel zijn plannen om per auto de wereld rond te trekken meer in de tijdgeest van toen passen, was hij op dit punt vermoedelijk te ambitieus.
En waar o waar zouden diens schoenen zijn gebleven!? Het was tenslotte de bedoeling geweest deze in één van de filialen tentoon te stellen. Liggen ze ergens in een museum of archief te versloffen of wellicht bij iemand op zolder? In Canada is overigens een heus Bata Shoe Museum.
Dirk van Thoorn en André Driessen
De twee andere heren, Dirk van Thoorn en André Driessen, waren toen reeds meer dan vier jaar onderweg. Zij hadden daarbij eerst Noord-Holland doorkruist, vandaar per boot naar Noorwegen, Zweden, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, een gedeelte van Polen en vertoefden gedurende 26 dagen op de Russische steppen. Hier leefden zij slechts op water en brood en moesten hun slaapplaats in verschillende schaapskooien zoeken.
Thans waren zij enige dagen in Vlissingen alvorens naar Engeland te verschepen. Evenals vele andere wereldwandelaars, voorzagen zij in hun onderhoud door de verkoop van kaarten met hun portret.
'Het spelen van ,,wereldreiziger'' schijnt zoo zachtjes aan een beroep te worden. Er komt dus eigenlijk ook de klad al in', zo concludeerde de Vlissingse Courant daarom.
Bronnen
Gemeentearchief Rotterdam: Digitale stamboom
Nieuwe Leidsche Courant: 10-04-1922; 11-04-1922; 04-05-1923; 26-09-1924.
Leidsche Courant: 04-05-1923.
Leeuwarder Courant: 14-061-1923.
Vlissingse Courant: 03-11-1923.
Ierseksche en Toolsche Courant: 16-11-1923.
1 opmerking:
ik heb een prentbriefkaart van Simon Bosman en Lambertus Thijs te Rotterdam met op de achterzijde de genoemde reclame voor Bata Schoenen prijs fl. 5,90. Bata heeft dan 8 filialen.
Stuur een mail naar arnoldtak @ planet.nl (aan elkaar), dan krijg ik je een scan.
Een reactie posten