Eind 2012 werden we nog even opgeschrikt door enkele slecht-nieuws berichten waaronder de aanstaande vernietiging van het VOC-archief in het Arsip Nasional te Djakarta (overigens al langer in de maak), maar ook de vernietiging van vele archieven in Putten wegens een gebrek aan depotruimte. Een nieuw archiefjaar vol hoogte, en ongetwijfeld ook enkele dieptepunten, wacht desalniettemin. Daarom een overzicht van wat ons zou kunnen staan te wachten, niet zonder hele of halve knipoog natuurlijk!.
De fusiegolf, die het archief-(en bibliotheek)wezen sinds enkele jaren treft, gaat onverdroten verder. De overheid zet hier uiteraard zelf de toon door, in het regeerakkoord, op rijks-, provincie-en gemeenteniveau nieuwe (lees grotere) verbanden te willen scheppen.
Trendwatcher Adjiedj Bakas ziet in dat opzicht wel wat in de vorming van 50 stadstaten in Nederland voor een effectievere organisatie van de overheid. Weg dus met de gemeenten, provincies en waterschappen. Hij voorziet in zijn boek De Staat van Morgen (2012) een tweede Gouden Eeuw, net nu de eerste weer volop in de belangstelling staat.
De term is overigens al eens eerder gebruikt voor de periode rond 1900 toen techniek volop in de belangstelling stond. Maar dat is Bakas waarschijnlijk eventjes ontgaan: trends zijn tenslotte op de toekomst gericht, en lezen - als een concept uit het verleden - past daar niet bij.
Of dan toch maar liever terug naar de Middeleeuwen en de Renaissance en helemaal geen staat of bemoeienis meer van overheidswege?
Het inspectiewezen gaat in ieder geval steeds duidelijker de kant van zelfregulering op onder de noemer 'gemeenschappelijk toezichtkader'. In andere maatschappelijke sectoren waar de inspectie zich heeft teruggetrokken, als bijvoorbeeld het onderwijs, - landbouw, of gezondheidszorg, zijn de misstanden sindsdien in elk geval niet meer van de lucht. Bij individuen, bedrijven en andere organisaties lijkt documentfraude daarentegen juist toe te nemen, zoals enkele grote bedrijfs c.q. archiefschandalen hebben aangetoond in 2012. Wat staat ons dus allemaal te wachten?
Nu is gelukkig het ergste wat er met een archief kan gebeuren slechts dat het er niet meer is en wie maalt daar eigenlijk om, behalve een enkele consciëntieuze historicus?
Niet langer kijken archieven vooral naar elkaar - in navelstaarderij zijn ze altijd erg goed geweest, dit in tegenstelling tot samenwerking - ook worden andere partners in de informatieketen gezocht.
De fusie van de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief gaat weliswaar voorlopig niet door, hoewel er altijd nog een konijn uit de politieke hoge hoed kan worden getoverd (er is dan weliswaar geen wil, maar mogelijk toch een weg).
Maar het Haags Gemeentearchief en het Nederlands Muziek Instituut besloten onlangs wel in het huwelijksbootje te stappen. Ook hier ging het overigens in de eerste plaats om een gedwongen huwelijk, hoofdzakelijk ingegeven door bezuinigingen.
Het wachten is dan ook eigenlijk nog slechts op de eerste fusie buiten de informatiesector om of, nog beter, sponsoring van een archiefdienst door het bedrijfsleven bv. de accountancy (Deloitte of KPMG). Archivarissen, zeker de pietjes precies 'old school', zijn in wezen ook hele goede boekhouders of controllers, is mijn stellige overtuiging.
Bij trendwatching hoort helaas het meest verschrikkelijke, Engelse taalgebruik. In dit geval betekent het dat consumenten mede-eigenaar zijn of als zodanig moeten worden beschouwd.
Crowdfunding heeft in ieder geval ook in het archiefwezen recent tot enkele opmerkelijke resultaten geleid, zoals o.a. het project Vele Handen heeft aangetoond of de financiering van de restauratie van het schilderij de Intocht van Napoleon door het Amsterdam Museum. Ook andere projecten, zoals 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, werken inmiddels zo.
Hier is dus duidelijk sprake van meer in plaats van minder. Of is het toch een hype i.p.v. een trend; wie zal het zeggen?
Het mobieltje is nog lang niet uitontwikkeld, mede dankzij de sterke opkomst van allerlei apps, die zich ook steeds meer richten op gebruiksdiensten (energieverbruik thuis, medische diagnose etc). Het mobieltje heeft in wezen de desktop, de spelcomputer en de fotocamera deels al vervangen.
Archiefdiensten zijn tot nog toe zuinig geweest in deze toepassing: in de weinige apps draait het bij hun vooral om beelden en of bewerking van historische locatiegegevens. Vrijwel niets met documenten (toch de core business?) of archivering. Geen Recordsmanager 3.0 dus (klinkt toch best als een spannend spel?!) of How to bluff your way into archiving. Maar helaas ook nog geen De 50 mooiste archiefstukken van [zelf invullen] of Plaats het stukke zegel in de juiste volgorde.
Deze, tot nog toe vrij onschuldige toepassingen zijn wellicht maar goed ook. Wist u bijvoorbeeld dat de meeste apps toegang hebben tot al uw telefoongegevens? Reuze handig inderdaad: (illegaal) afluisteren door de overheid, het plaatsen van zogeheten taps, is niet eens meer nodig!
Ontwikkelingen m.b.t. duurzaamheid zijn voor archieven nu eenmaal moeizamer te realiseren als custowners van een enorme papierberg. Onder duurzaamheid wordt daarom in de archiefsector vooral digitale duurzaamheid verstaan. Digitale bestanden raken evenals papier in verval, en bovenal veel sneller. Dit maakt een aloud probleem vele malen urgenter: blijvend behouden versus tijdelijk te bewaren.
De VVBAD hield najaar 2012 in ieder geval een conferentie over duurzaamheid. Ook het ICTU boog zich eind 2012 over het probleem (of fenomeen?) van digitale duurzaamheid. En historici debatteerden begin dit jaar over 'het veranderend methodologisch gebruik van bronnen', als gevolg van digitalisering (het congres was in ieder geval volgeboekt).
Een van de weinige oplossingen die er op dit vlak al wel zijn, is dat de datacenters veel efficiënter kunnen worden ingericht met winsten in stroomverbruik tot wel 40%. Leve de informatiearchitectuur dus.
Merken uit opkomende landen zullen veelvuldig elementen uit hun nationale en culturele erfgoed in hun producten verwerken en dit is - of wordt - trendy. Symbolen, levensstijlen en tradities, voorheen ontkend, worden weer een bron van trots.
Het koloniale verleden van Nederland biedt in dat opzicht vooral pijnpunten: diverse excuses zijn overigens al gemaakt, maar de trots zal wel nooit meer terugkeren. Of toch slavenringen als modieuze enkelbanden?
De koloniale erfenis is in Nederland vooral tastbaar als culinair erfgoed: nasi (Oost) en röti (West) respectievelijk. En kebab en dönner namens nieuwe groepen immigranten. De liefde voor het exotische gaat in Nederland dus vooral door de maag, zo lijkt het.
Het zou de diverse archiefdiensten dan ook sieren nog eens een extra inspanning te doen de immigranten te bereiken, voordat het echt te laat is. Verzamel hun verhalen of ervaringen in Nederland juist ook op lokaal niveau; zoek samenwerking met hun organisaties (moskeebesturen etc.) m.b.t. huidige en toekomstige archivering. Hier past geen afwachtende houding of voortzetting van het traditionele acquisitiebeleid, maar een actief beleid.
Dat geldt eveneens op nationaal niveau: een permanent beleid gericht op actief behoud van de kwetsbare archieven die er nog zijn i.p.v. deze weg te laten rotten of weg te schenken zonder nazorg. Zowel met Indonesië als Suriname worden telkens alleen projectmatige afspraken gemaakt, die telkens vastlopen in een weerbarstiger realiteit.
Overigens biedt het Nationaal Archief van Suriname momenteel een beter onderkomen aan zijn bezoekers dan haar zusterorganisatie in Den Haag, ook al ligt het wat afgelegen, zo verzekerde mij een bezoeker aan beide diensten. En nu dan toch maar hopen dat die verbouwing slechts van tijdelijke aard is (maar hoe tijdelijk is 'Naar verwachting is de renovatie medio 2013 afgerond' eigenlijk, als daar sinds oktober 2012 geen maand of dag aan kan worden verbonden?).
Ik moest ook eerst twee keer lezen voordat ik pas goed begreep wat hier staat, en nee, het is geen typefout (data mining). Persoonlijke data zijn niet langer bedrijfsbezit, maar de rollen worden omgedraaid: de consument gaat zijn eigen data exploiteren. Dit wordt dan een vorm van cultureel ondernemerschap. Het is overigens beslist niet de bedoeling dat de werknemer (of DIV'er), in het kader van dit concept, informatie achterhoudt en daarmee zijn of haar voordeel doet!
Deze trend gaat daarmee eigenlijk ook in tegen de open data-beweging, waarbij de overheid zijn data belangeloos ter harte stelt aan iedereen. Het gaat hier overigens vooralsnog alleen om culturele data. Nu alleen nog graag volledige transparantie m.b.t. het heden of recente verleden.
In het kader van de open data hebben liefhebbers trouwens het spoorboekje weer teruggebracht, geheel buiten de NS om die in 2010 was gestopt met het gedrukte exemplaar. Wellicht ook een idee m.b.t. het inventariseren? Geef gebruikers of bezoekers gewoon de ruwe data, zonder toevoeging van enige archivistische context; ze zijn oud en wijs genoeg om de informatie verder zelf uit te zoeken.
Volgens een enkeling is 2013 tóch echt het begin van een nieuwe jaartelling (in de Maya-kalender kwam de wereld ook helemaal niet ten einde, maar begon er gewoon een nieuwe cyclus), volgens weer een ander zitten we al in het 'post-digitale tijdperk'. Of zou dit soms wezenlijk hetzelfde betekenen?
Gerelateerde blogs:
Archieftrends in 2012
Archieftrends in 2011
Bronnen
http://www.trendwatching.com/nl/briefing/
http://www.marketingfacts.nl/berichten/trends-2013-volgens-de-trendwatchers
http://www.marketingfacts.nl/berichten/handig-alle-trends-2013-voor-social-media-digital-marketing-internet-mobile
Fusies
De fusiegolf, die het archief-(en bibliotheek)wezen sinds enkele jaren treft, gaat onverdroten verder. De overheid zet hier uiteraard zelf de toon door, in het regeerakkoord, op rijks-, provincie-en gemeenteniveau nieuwe (lees grotere) verbanden te willen scheppen.
Trendwatcher Adjiedj Bakas ziet in dat opzicht wel wat in de vorming van 50 stadstaten in Nederland voor een effectievere organisatie van de overheid. Weg dus met de gemeenten, provincies en waterschappen. Hij voorziet in zijn boek De Staat van Morgen (2012) een tweede Gouden Eeuw, net nu de eerste weer volop in de belangstelling staat.
De term is overigens al eens eerder gebruikt voor de periode rond 1900 toen techniek volop in de belangstelling stond. Maar dat is Bakas waarschijnlijk eventjes ontgaan: trends zijn tenslotte op de toekomst gericht, en lezen - als een concept uit het verleden - past daar niet bij.
Zelfregulering
Of dan toch maar liever terug naar de Middeleeuwen en de Renaissance en helemaal geen staat of bemoeienis meer van overheidswege?
Het inspectiewezen gaat in ieder geval steeds duidelijker de kant van zelfregulering op onder de noemer 'gemeenschappelijk toezichtkader'. In andere maatschappelijke sectoren waar de inspectie zich heeft teruggetrokken, als bijvoorbeeld het onderwijs, - landbouw, of gezondheidszorg, zijn de misstanden sindsdien in elk geval niet meer van de lucht. Bij individuen, bedrijven en andere organisaties lijkt documentfraude daarentegen juist toe te nemen, zoals enkele grote bedrijfs c.q. archiefschandalen hebben aangetoond in 2012. Wat staat ons dus allemaal te wachten?
Nu is gelukkig het ergste wat er met een archief kan gebeuren slechts dat het er niet meer is en wie maalt daar eigenlijk om, behalve een enkele consciëntieuze historicus?
Verstandshuwelijken
Niet langer kijken archieven vooral naar elkaar - in navelstaarderij zijn ze altijd erg goed geweest, dit in tegenstelling tot samenwerking - ook worden andere partners in de informatieketen gezocht.
De fusie van de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief gaat weliswaar voorlopig niet door, hoewel er altijd nog een konijn uit de politieke hoge hoed kan worden getoverd (er is dan weliswaar geen wil, maar mogelijk toch een weg).
Maar het Haags Gemeentearchief en het Nederlands Muziek Instituut besloten onlangs wel in het huwelijksbootje te stappen. Ook hier ging het overigens in de eerste plaats om een gedwongen huwelijk, hoofdzakelijk ingegeven door bezuinigingen.
Het wachten is dan ook eigenlijk nog slechts op de eerste fusie buiten de informatiesector om of, nog beter, sponsoring van een archiefdienst door het bedrijfsleven bv. de accountancy (Deloitte of KPMG). Archivarissen, zeker de pietjes precies 'old school', zijn in wezen ook hele goede boekhouders of controllers, is mijn stellige overtuiging.
Presumers & Custowners
Bij trendwatching hoort helaas het meest verschrikkelijke, Engelse taalgebruik. In dit geval betekent het dat consumenten mede-eigenaar zijn of als zodanig moeten worden beschouwd.
Crowdfunding heeft in ieder geval ook in het archiefwezen recent tot enkele opmerkelijke resultaten geleid, zoals o.a. het project Vele Handen heeft aangetoond of de financiering van de restauratie van het schilderij de Intocht van Napoleon door het Amsterdam Museum. Ook andere projecten, zoals 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, werken inmiddels zo.
Hier is dus duidelijk sprake van meer in plaats van minder. Of is het toch een hype i.p.v. een trend; wie zal het zeggen?
Mobile moments
Het mobieltje is nog lang niet uitontwikkeld, mede dankzij de sterke opkomst van allerlei apps, die zich ook steeds meer richten op gebruiksdiensten (energieverbruik thuis, medische diagnose etc). Het mobieltje heeft in wezen de desktop, de spelcomputer en de fotocamera deels al vervangen.
Archiefdiensten zijn tot nog toe zuinig geweest in deze toepassing: in de weinige apps draait het bij hun vooral om beelden en of bewerking van historische locatiegegevens. Vrijwel niets met documenten (toch de core business?) of archivering. Geen Recordsmanager 3.0 dus (klinkt toch best als een spannend spel?!) of How to bluff your way into archiving. Maar helaas ook nog geen De 50 mooiste archiefstukken van [zelf invullen] of Plaats het stukke zegel in de juiste volgorde.
Deze, tot nog toe vrij onschuldige toepassingen zijn wellicht maar goed ook. Wist u bijvoorbeeld dat de meeste apps toegang hebben tot al uw telefoongegevens? Reuze handig inderdaad: (illegaal) afluisteren door de overheid, het plaatsen van zogeheten taps, is niet eens meer nodig!
Ecotrends
Ontwikkelingen m.b.t. duurzaamheid zijn voor archieven nu eenmaal moeizamer te realiseren als custowners van een enorme papierberg. Onder duurzaamheid wordt daarom in de archiefsector vooral digitale duurzaamheid verstaan. Digitale bestanden raken evenals papier in verval, en bovenal veel sneller. Dit maakt een aloud probleem vele malen urgenter: blijvend behouden versus tijdelijk te bewaren.
De VVBAD hield najaar 2012 in ieder geval een conferentie over duurzaamheid. Ook het ICTU boog zich eind 2012 over het probleem (of fenomeen?) van digitale duurzaamheid. En historici debatteerden begin dit jaar over 'het veranderend methodologisch gebruik van bronnen', als gevolg van digitalisering (het congres was in ieder geval volgeboekt).
Een van de weinige oplossingen die er op dit vlak al wel zijn, is dat de datacenters veel efficiënter kunnen worden ingericht met winsten in stroomverbruik tot wel 40%. Leve de informatiearchitectuur dus.
Celebration nation
Merken uit opkomende landen zullen veelvuldig elementen uit hun nationale en culturele erfgoed in hun producten verwerken en dit is - of wordt - trendy. Symbolen, levensstijlen en tradities, voorheen ontkend, worden weer een bron van trots.
Het koloniale verleden van Nederland biedt in dat opzicht vooral pijnpunten: diverse excuses zijn overigens al gemaakt, maar de trots zal wel nooit meer terugkeren. Of toch slavenringen als modieuze enkelbanden?
De koloniale erfenis is in Nederland vooral tastbaar als culinair erfgoed: nasi (Oost) en röti (West) respectievelijk. En kebab en dönner namens nieuwe groepen immigranten. De liefde voor het exotische gaat in Nederland dus vooral door de maag, zo lijkt het.
Oost beats west
Het zou de diverse archiefdiensten dan ook sieren nog eens een extra inspanning te doen de immigranten te bereiken, voordat het echt te laat is. Verzamel hun verhalen of ervaringen in Nederland juist ook op lokaal niveau; zoek samenwerking met hun organisaties (moskeebesturen etc.) m.b.t. huidige en toekomstige archivering. Hier past geen afwachtende houding of voortzetting van het traditionele acquisitiebeleid, maar een actief beleid.
Dat geldt eveneens op nationaal niveau: een permanent beleid gericht op actief behoud van de kwetsbare archieven die er nog zijn i.p.v. deze weg te laten rotten of weg te schenken zonder nazorg. Zowel met Indonesië als Suriname worden telkens alleen projectmatige afspraken gemaakt, die telkens vastlopen in een weerbarstiger realiteit.
Overigens biedt het Nationaal Archief van Suriname momenteel een beter onderkomen aan zijn bezoekers dan haar zusterorganisatie in Den Haag, ook al ligt het wat afgelegen, zo verzekerde mij een bezoeker aan beide diensten. En nu dan toch maar hopen dat die verbouwing slechts van tijdelijke aard is (maar hoe tijdelijk is 'Naar verwachting is de renovatie medio 2013 afgerond' eigenlijk, als daar sinds oktober 2012 geen maand of dag aan kan worden verbonden?).
Data myning
Ik moest ook eerst twee keer lezen voordat ik pas goed begreep wat hier staat, en nee, het is geen typefout (data mining). Persoonlijke data zijn niet langer bedrijfsbezit, maar de rollen worden omgedraaid: de consument gaat zijn eigen data exploiteren. Dit wordt dan een vorm van cultureel ondernemerschap. Het is overigens beslist niet de bedoeling dat de werknemer (of DIV'er), in het kader van dit concept, informatie achterhoudt en daarmee zijn of haar voordeel doet!
 |
| Mega kristallen van de Niaca zilvermijn in Mexico. |
Open data
Deze trend gaat daarmee eigenlijk ook in tegen de open data-beweging, waarbij de overheid zijn data belangeloos ter harte stelt aan iedereen. Het gaat hier overigens vooralsnog alleen om culturele data. Nu alleen nog graag volledige transparantie m.b.t. het heden of recente verleden.
In het kader van de open data hebben liefhebbers trouwens het spoorboekje weer teruggebracht, geheel buiten de NS om die in 2010 was gestopt met het gedrukte exemplaar. Wellicht ook een idee m.b.t. het inventariseren? Geef gebruikers of bezoekers gewoon de ruwe data, zonder toevoeging van enige archivistische context; ze zijn oud en wijs genoeg om de informatie verder zelf uit te zoeken.
Tot slot
Volgens een enkeling is 2013 tóch echt het begin van een nieuwe jaartelling (in de Maya-kalender kwam de wereld ook helemaal niet ten einde, maar begon er gewoon een nieuwe cyclus), volgens weer een ander zitten we al in het 'post-digitale tijdperk'. Of zou dit soms wezenlijk hetzelfde betekenen?
Gerelateerde blogs:
Archieftrends in 2012
Archieftrends in 2011
Bronnen
http://www.trendwatching.com/nl/briefing/
http://www.marketingfacts.nl/berichten/trends-2013-volgens-de-trendwatchers
http://www.marketingfacts.nl/berichten/handig-alle-trends-2013-voor-social-media-digital-marketing-internet-mobile
Geen opmerkingen:
Een reactie posten