Summary
During the conclave voting takes place twice a day in the splendid surroundings of the Sistine chapel until a new pope is chosen. During each meeting, one held in the morning and one in the afternoon, two votes each take place. The slips of paper are immediately burned causing black or white smoke outside the chapel for the onlookers.
Preconclaaf
De periode van de ' Sede Vacante' tot aan het conclaaf wordt tegenwoordig ook wel als pre-conclaaf aangeduid: alle aanwezige kardinalen (incl. de niet-stemgerechtigden) vergaderen dan in Rome over de te volgen procedure.
Op de dag van de eigenlijke afsluiting, vindt in de middag een soort eerste proefstemming plaats om te kijken welke kandidaten in het algemeen de ronde doen. In de ochtend volgend op de dag van de afsluiting begint de eigenlijke stemming.
Geheimhouding
Vanaf het begin (het preconclaaf) leggen de kardinalen bij herhaling een eed van geheimhouding af. Dit belette overigens kardinaal Simons niet om in 2005, na afloop, uit de school te klappen over de pauskeuze (en speciaal het matige eten). Het zogeheten 'geheim van het conclaaf' lijkt in dat opzicht niet veel meer waard in de moderne tijd. Zelfs kardinalen beleggen tegenwoordig gedurende het preconclaaf persconferenties.
Crisisconlaaf
Behalve overleg inzake de te volgen procedure en vaststelling van een datum voor het conclaaf, wordt er tevens veel gebeden. Vanwege de problemen waarin de katholieke kerk momenteel verkeert wordt dit conclaaf ook wel als crisisconclaaf aangeduid.
Dit geldt dan met name het geheime rapport dat door drie kardinalen is opgesteld n.a.v. Vatileaks en dat naast hen alleen door paus Benedictus is gelezen. Wegens het pauselijk geheim door hem bepaald, mag alleen zijn opvolger het rapport lezen. Schandalen beheersen aldus de agenda.
Methode
De verkiezing van een nieuwe paus kan in wezen op drie manieren gebeuren. Ten eerste door een zogenaamde 'Quasi-'inspiratie; bij wijze van religieuze ingeving dus door de Heilige Geest en met eenparigheid van stemmen. Ten tweede door een Compromis: de kardinalen laten hierbij de keuze aan enkelen uit hun midden. De acclamatie en het compromis zijn echter afgeschaft.
De derde methode is al sinds vele eeuwen de meest gangbare: de geheime stemming. De regel van een tweederde meerderheid geldt daarbij al vanaf het Derde Concilie van Lateranen (1179). Dit werd overigens in 1996 gewijzigd door paus Johannes Paulus II tot een absolute meerderheid indien er na alle stemmingen (33 in totaal) geen kandidaat kon worden gevonden, maar dit besluit is door zijn opvolger in 2007 weer teruggedraaid.
 |
| Einduitslag pausverkiezing van 1775, met 43 stemmen voor Braschi (midden rechts), de latere Pius VI. |
Stemmingen
Gedurende het conclaaf worden er elke dag, behalve op de eerste dag, twee stemrondes gehouden in de Sixtijnse kapel. Die wordt daartoe ook speciaal ingericht.
De kapel wordt eerst gesloten voor bezoekers (sinds 6 maart); dit ligt gevoelig, want zij vormt tevens de meest populaire attractie van het Vaticaan met 10.000 bezoekers per dag. In de kapel wordt tevens een valse vloer aangebracht en er worden tafels en stoelen neergezet. Ook wordt er een elektronische 'firewall' aangelegd.
Tijdens de stemming gaat de kapel, zoals gezegd, op slot: 's morgens rond 10 uur en 's middags tegen 4 uur. Elke zitting telt twee stemmingen. Er is pas een nieuwe paus indien de kandidaat een tweederde meerderheid van de stemmen behaalt en de kandidaat toestemt.
Stembriefjes
De stembriefjes droegen vroeger niet alleen de naam van de gekozene, maar ook een kenteken: een getal en een woord of spreuk. In een afzonderlijke, verzegelde vouw stond tevens de naam van de kardinaal die de stem uitbracht.
 |
| Oud stembiljet. |
Het handschrift mag ook niet langer herkenbaar zijn, althans zo staat het voorgeschreven in de apostolische constitutie 'Universi Domini Gregis' uit 1996 (zie een samenvatting). Schrijven de kardinalen in dat geval soms bijvoorbeeld in blokletters of niet met de schrijfhand of ductus?
Iedere kiezer gaat met zijn stembriefje in de hand naar het altaar en legt een eed af. Daarna legt de kardinaal zijn stembriefje op een pateen of platte schaal en laat deze vervolgens in een miskelk vallen. Alle briefjes in de kelk worden na afloop op de tafel gelegd die voor het altaar staat.
Scrumatores
De drie stemopnemers of 'Scrumatores', die door het lot telkens (bij iedere stemronde) vantevoren uit de kardinalen zijn gekozen, nemen de briefjes in ontvangst. De een schudt ze door elkaar, de ander telt ze en legt ze in een andere kelk. Drie andere kardinalen controleren de stemmen nogmaals. Als het aantal niet klopt, worden ze onmiddellijk verbrand en wordt er opnieuw gestemd.
Van eventuele zieke of bedlegerige kardinalen, worden de stemmen door nog weer drie andere kardinalen (de zogeheten Infirmarii) opgehaald en gedeponeerd. Dan begint men met de voorlezing door elk van de drie scrumatores, de laatste hardop, van de stemmen en verdere controle: op een briefje worden de aantallen opgeschreven en op een ander briefje alleen de eindtotalen.
Lias
Na het voorlezen worden de briefjes doorgestoken met een naald (in dit geval door het woord 'Eligio') en met behulp van een lias (koord of touw) aaneengeregen. Dit is een oeroude vorm van archiveren die nog maar zeer zelden gebruikt wordt.
 |
| Bron: Archiefwiki. |
 |
| Bron: blogspot Streekarchief Epe Hattem Heerde |
De stembriefjes worden daarmee ook onmiddellijk onbruikbaar gemaakt, tevens een effectieve maatregel tegen eventuele stemfraude.
Witte rook
Op deze interactieve bewerking valt de gehele procedure bij een conclaaf nog eens goed (bewegend) in beeld te zien. De hoofdrol bij de stemprocedure is uiteindelijk weggelegd voor een kachel: na het tellen van de stemmen worden de briefjes telkens gebundeld en verbrand.
Hiertoe wordt een grote kachel in de hoek links van de ingang van de kapel geplaatst. Als de meerderheid niet wordt gehaald, werd er vroeger natte stro bij de stembriefjes gevoegd waardoor een wat dikkere (of zwarte) rook ontstond.
Wegens de onduidelijkheid van de kleur (was het nu wit of zwart?) wordt er tegenwoordig een beetje kleurstof toegevoegd. In feite zijn er nu dan ook twee kachels: een voor het verbranden van de stembriefjes, en een voor de juiste kleurbepaling - en niet een voor witte rook en een voor zwarte rook, zoals onlangs in de NRC werd beweerd.
 |
| Bron: Reuters. |
De rook uit de schoorsteen voert via een lange buis boven door het venster naar buiten de Sixtijnse kapel, waar een menigte in anticipatie op het St. Pieterplein staat te wachten. In 2005 sloeg de rook, tot de schrik van velen, in eerste instantie naar binnen toe. Of dit schade aan de fresco's heeft toegebracht is onbekend.
Gerelateerde blogs:
Pausverkiezing (1): het conclaaf
Grootste archiveringsschandaal in het Vaticaan (ooit)?
Bronnen:
Th. van Hout, De paus van Rome (Utrecht 1939)
Max Bierbaum, Paus Pius XI. Het leven en de tijd van Pius XI (Eindhoven 1924)
Thomas J. Reese, In het Vaticaan. De organisatie van de macht in de katholieke kerk (Amsterdam 1998)
Atto Melani, De geheimen van het conclaaf (Amsterdam 2005)
Les archives secretes du Vatican (VdHBooks 2009)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten