De racehelm in de 21e eeuw (3): gelegenheidshelmen

Het nieuwe F1-raceseizoen 2013 staat voor de deur, maar één ding staat al vast: de eenmalige of unieke gelegenheidshelm is inmiddels deze term geheel ontgroeid en een compleet eigen leven gaan leiden. Coureurs veranderen gedurende een seizoen steeds vaker van design (en helm) om een variëteit aan redenen. De helm is inmiddels zelf de boodschapper geworden.

Prijsvraag

De gelegenheidshelm, een speciale helm gedragen voor slechts 1 race in het seizoen, is min of meer begonnen als prijsvraag voor fans om de racehelm van hun favoriete coureur te mogen ontwerpen. Gerhard Berger was de eerste coureur die dit principe in 1995 introduceerde voor de GP van Portugal.
In de daaropvolgende jaren gebeurde dit meestal wel één keer per jaar door een coureur. Maar in de afgelopen jaren draagt bijna iedere coureur wel zo'n ontwerp-prijsvraag helm gedurende het seizoen. In de GP van Duitsland in 2009 kwamen bijvoorbeeld zowel Timo Glock (onderstaand) als Nick Heidfeld met een dergelijke helm aanzetten.

Actiehelm

De prijsvraag kan aan een bepaald evenement of actie worden verbonden, meestal door de coureur zelf bepaald (bv. verkeersveiligheid), sponsorgerelateerd zijn of een meer persoonlijke reden hebben. Dergelijke helmen worden achteraf meestal geveild ten bate van het goede doel: een eigen stichting van de coureur of anderszins.

Monaco special

Na zijn voorzichtige entree midden jaren negentig kreeg de gelegenheidshelm een tweede, geheel eigen podium: de GP van Monaco. Hier is Kimi Raikkonen sinds 2004 de trendsetter en zoals wel vaker in dit soort gevallen is het eerste probeersel meteen het beste.

Gedeeltelijk betreft het tevens sponsoracties. Dit geldt meer speciaal sinds 2005 voor de coureurs van McLaren en hun met diamanten bezette racehelmen. De sponsor, het Zwitserse Steinmetz, is namelijk diamantair.

Met diamanten bezet stuurwiel voor Kimi Raikkonen in 2006.

Tegenover het bling van de diamanten plaatst Fernando Alonso sinds 2011 een speciale gouden helm (zie inzet). En om de algehele trend weer te geven: in 2012 droegen al minstens zeven coureurs (Vettel, Alonso, Raikkonen, Pic, Vergne, Grosjean en Perez) een speciale helm alleen voor dit raceweekeinde.

Vettel glitter

De gelegenheidshelm is sinds 2008 beslist naar nieuwe hoogtes gebracht door Sebastiaan Vettel die na elke winnende race (en hij wint vaak) maar ook anderszins graag van design wisselt. Hierbij geeft hij vooral de voorkeur aan een blinkende of glimmende helm, waarvan de glitterhelm (Singapore-editie) eigenlijk weer een afgeleide is.
Zijn obsessie met het eigen helmontwerp als statement lijkt inmiddels aanstekelijk te hebben gewerkt op zijn collega's. De racehelm is daarmee onderhand bijna een fashion-statement geworden die op details per seizoen of zelfs per race kan veranderen.

Tribuuthelm

Verandering van het helmdesign kan ook een meer personlijke reden hebben: als eerbetoon aan iemand anders. Voor de een kan dit een speciaal tribuut zijn aan zijn vader, zoals bij Felipe Massa in Brazilië 2012: i.p.v. de eigen (lands)combinatie geel/blauw, kwam hij met oranje/blauw aanzetten.

Sergio Perez had gedurende de GP van Monaco in 2012 een speciale boodschap achterop zijn helm voor een zieke, Mexicaanse cultureel icoon: Roberto Gomes Bolanos. In 2011 kwam Lewis Hamilton in India met een eerbetoon aan Bob Marley wegens diens 30-jarig overlijden.

Ook overleden collega's, vrienden of uitzonderlijke gebeurtenissen vallen hieronder. Gedurende de GP van India in 2011 droegen bijna alle coureurs kentekenen van hetzij Dan Wheldon (RIP Dan) of motorcoureur Marco Simoncelli (startnummer 58). Jarno Trulli droeg zelfs diens helmdesign.
Ook grote (inter)nationale rampen vallen hieronder. Vanwege de aanslagen op het WTC ('9/11') droegen diverse coureurs tijdens de GP van Amerika in 2001 als eerbetoon speciaal de Amerikaanse vlag, hoewel de terreuraanslag aan vele nationaliteiten het leven eiste.

Retrohelm

De tribuuthelm kan op zijn beurt deels ook retro van design zijn, d.w.z. dat als basis de helm van een andere coureur wordt gebruikt. Dit gold bv. voor Kimi Raikkonen (als James Hunt) en Vergne (als Jean Alesi) in Monaco 2012. Vergne deed dat onder meer omdat Alesi dat weekeinde meedeed aan de Indy 500.

Lewis Hamilton droeg tijdens de GP van Brazilië in 2011 een speciale helm die meer dan ooit geïnspireerd was op die van zijn idool Ayrton Senna. Meerdere coureurs vereren de uiterst herkenbare helm van Senna.

Landenhelm

Vroeger droegen coureurs vaak de nationale kleuren van hun land duidelijk zichtbaar op de helm samen met de eigen naamsvermelding. Dit principe is inmiddels deels losgelaten ten faveure van reclame; bij meerdere teams als Red Bull, McLaren en Mercedes ligt het design van de helm al min of meer vast vanwege de sponsorlogo's. Michael Schumacher zou overigens hebben verklaard dat de Duitse nationale kleuren op zijn helm niet langer nodig waren, omdat iedereen wel weet dat ie een Duitser is.
Een deel van de coureurs draagt nog altijd de landskleuren als basiskleuren voor het design, maar dat aandeel is slinkende. Tien van de 22 coureurs hadden in 2011 de landskleuren verwerkt in hun helm; nog eens vier hadden een duidelijke verwijzing naar een kleine landsvlag. In 2012 lag deze verhouding op 9 van de 24 en nog vier met speciale kentekenen. Onderstaande helm van Charles Pic (uitvoering 2012; inmiddels zijn de kleuren gewijzigd) op basis van de Franse landskleuren en met symbolen en naam is een modern toonbeeld van hoe het eigenlijk hoort.

Landenhelm nieuwe stijl

Tegenwoordig lijken de rollen steeds meer omgedraaid: als coureurs in een bepaald land rijden, willen zij nog wel eens de nationale vlag (of andere symbolen) van dat land als uitgangspunt voor een gelegenheidshelm nemen. Hier geldt Jenson Button als trendsetter. Hoewel zijn helmdesign in de basis al Brits is (met de Union Jack), komt hij toch vaak met een speciale editie voor de Britse grand prix.
Omgekeerd gebeurt het steeds vaker dat coureurs hun aanwezigheid in een bepaald land vieren met een speciale landeneditie-helm. Met name Lewis Hamilton, die zijn helmen zelf ontwerpt. lijkt steeds vaker van dit principe gebruik te maken. Recent maakte hij overigens bekend na te denken over een eigen museum voor zijn trofeëen en helmen.

Helmen dragen dus steeds vaker een boodschap uit. Maar die boodschap mag alleen geen tekst bevatten. Tijdens de GP van Amerika in 2012 moesten zowel Hamilton (beledigend) als Vettel (reclame) hun helm op dit punt aanpassen.

Gerelateerde blogs:

De racehelm in de 21e eeuw
De racehelm in de 21e eeuw (2): glitterhelmen


Bronnen:

Voor de echte liefhebber heb ik een speciale lijst gemaakt op Wikipedia met unieke racehelmen, als onderdeel van een breder lemma over de geschiedenis van de racehelm!