Wereldwandelen (21): globerollers (2)

In een van de krantenstukken omtrent de Italiaanse wereldwandelaars Attilio en Eugen(io) [zie blog Wereldwandelaars (20)] wordt aan hen ook wel gerefereerd als 'globe-rollers'. Die term lijkt nog toepasselijker voor een iets eerdere poging om op alternatieve wijze een wereldwandeling te plegen.

Een globe-trotter op rolletjes

Op 1 mei 1905 vertrok vanuit Boston de Amerikaan Crawford. Een half jaar later, begin november, bereikte hij Tunis. Als de weg goed is, wist hij 15 K.M. per uur te halen 'dank zij een vernuftig gevonden systeem van rolschaatsen.' De bijgevoegde foto is mogelijk van hem en wordt omschreven als: 'roller skating c. 1905 style'. In dat geval had hij min of meer een autoped onder zijn schoenen gebonden, met zijn hak in een soort toeclip (in feite dus een hakclip).
De bedoeling was om via Tunis, Egypte, Perzië, Afghanistan, Indië, Cochinchina, Japan, de Filippijnen en San Francisco terug te keren.

'Als een echte wereld-wandelaar vertrok hij zonder een cent op zak en om in zijn onderhoud te voorzien, treedt hij op reis op als kunstrijder op rolschaatsen en zijn geheele onderneming gaat ... op rollen.'

Opnieuw zien we de duidelijke perceptie die er heerste van wereldwandelaars - 'zonder een cent op zak' - die onderweg als artiesten hun geld voor de wereldreis moesten zien te verdienen.

Verdere reis

Begin januari 1907 arriveerde 'Mr. A Crawford, of St. John's, N.S.,' in Bangkok. Volgens een bericht overgenomen uit de Bangkok Times, was hij met een wereldreis bezig 'on which he started without a coin in his pocket.' De reis was 'not confined to walking', hoewel er over de modus van transport verder niet wordt gerept. De krant schrijft wel dat hij veel gelopen had onderweg (waren zijn rolschaatsen soms inmiddels stuk?). Hij was begonnen in Dieppe, met als eindpunt Boston toekomende mei.
Via Frankrijk en Spanje was hij naar Marokko, Algerije en Tunesië geweest, van waar hij per schip naar Alexandrië was gegaan. Andere plaatsen op zijn reis waren Cairo, Port Said, Beiroet, Damascus, Bagdad, Bushire en Karachi. Door India reisde hij verder naar Burma, en via Moulmein was in Raheng aangekomen.

'Having two years for his trip he has contrived to visit as many interesting places as possible, and adventures have not been wanting.'

Van Bangkok wilde hij naar Chantaboon en Saigon, vervolgens langs de Mekong naar Hanoi en verder door naar Hongkong. De reis werd gesponsord door een Amerikaanse krant (de Boston Globe?) die hem geld had beloofd bij voltooiing van de reis. Ook dit patroon kennen we van eerdere wereldwandelaars.

Professor Zonnebloem

Het rolschaatsen deed mij in eerste instantie denken aan professor Zonnebloem (mijn zus had overigens ook een paar rode kan ik mij herinneren). In Cokes op Voorraad is hij op p. 29 en p. 61 te zien met gemotoriseerde rolschaatsen mét een nieuw stuursysteem om ze te testen.

Het is bekend dat de auteur van Kuifje, Hergé, zich vaak door de actualiteit liet inspireren. In dit geval is de inspiratiebron voor deze scene bij mijn weten nog niet achterhaald.

Geschiedenis rolschaatsen

Aan de Belg Joseph Merlin (een instrumentmaker) wordt overigens de uitvinding van de rolschaats in 1759 te Londen toegeschreven. Met name in de tweede helft van de 19e eeuw kwamen er aparte rolschaatsbanen in onder meer Groot-Brittannië en Amerika, waar de sport een grote populariteit bereikte.
Een Amerikaan, James Plimpton, verbeterde de rolschaats door de wieltjes voor en achter elkaar te zetten (ipv alleen achter elkaar) en ze onafhankelijk van elkaar te laten opereren (waardoor de wendbaarheid toenam).
Het is verder niet de bedoeling dat ik hier een geschiedenis van het rolschaatsen ontvouw, nog afgezien van mijn lichte tot grote afkeer van schaatsen in het algemeen (zie verder o.a.: http://www.sv-utrecht.nl/skeeleren/skeeler_achtergr.aspx).
In Amerika is een nationaal rolschaatsmuseum: http://www.rollerskatingmuseum.com/index.html. Wellicht kunnen zij mij t.z.t. nog verder helpen met A. Crawford.

Populariteit sport

De grote populariteit van het rolschaatsen tot ver in de 20e eeuw, met name in Amerika, blijkt onder meer uit onderstaande filmscene met toevallig ook twee van mijn favoriete acteurs: Marilyn Monroe en Cary Grant. De scene is uit Monkey Business (1952), een film uit het genre screwball comedy, waarin een wetenschapper werkt aan een verjongingsmiddel:



Ook kan ik mij diverse films herinneren waarin vrouwelijke bediendes op rolschaatsen buiten de bestelling komen opnemen en brengen. Dit heet officieel 'carhop waitress' en begon in de jaren twintig; in wezen zijn dit de voorlopers van de drive-in restaurant.
Eind jaren zeventig beleefde het rolschaatsen (of rollerdisco) weer een korte opleving getuige o.a. deze 'hit' van de Dolly Dots (let vooral niet te veel op de choreografie).



Stichting Globe-Roller

Tot slot verdient ook de Stichting Globe-Roller, die groepsreizen organiseert voor mensen met een lichamelijke handicap, hier een korte vermelding. Zij zijn zich waarschijnlijk niet bewust van het culturele erfgoed dat schuilgaat achter dit ene woord:
http://www.globe-roller.nl



Bronnen
Vlissingse Courant 04-11-1905
Eastern Daily Mail and Straits Morning Advertiser 08-01-1907



Gerelateerde blogs
Wereldwandelen (20): wereldtonrollers of globerollers? (3)
Wereldwandelen (19): wereldtonrollers (2)
Wereldwandelen (18): Jan Vet 'de wereld tonroller'