Openbaarheid

Het Groenlinks Tweede Kamerlid Mariko Peters kondigde op 21 mei via een opiniestuk in NRC Handelsblad aan met een initiatief wetsvoorstel te komen ter verbetering van de openbaarheid van overheidsinformatie. Het voorstel is er vooral op gericht de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) te moderniseren; deze wet stamt inmiddels uit 1980. In essentie moeten meer documenten direct openbaar worden. Lees het persbericht:

http://tweedekamer.groenlinks.nl/tien-voorstellen-voor-een-transparantere-overheid

Lees de tien verbeterpunten van Peters voor de Wob:

http://tweedekamer.groenlinks.nl/files/maak%20publieke%20informatie%20publiek.pdf

Beluister Mariko Peters ook in het programma Kassa:

http://kassa.vara.nl/radio/afspeelpagina/fragment/groenlinks-pleit-voor-openbaarheidswaakhond/speel/1/

Zie de Wet openbaarheid van bestuur:

http://wetten.overheid.nl/BWBR0005252/geldigheidsdatum_31-05-2010#

Groot nadeel van de huidige Wob-procedure is vooral dat zij tijd en geld kost. Dit geld mag bovendien worden doorberekend, iets waar begin dit jaar nog enige ophef over ontstond onder met name journalisten. Zie ook de uitgebreide informatie over de Wob van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten:

http://www.dejournalist.nl/dossiers/wet-openbaarheid-van-bestuur/

Peters had al eerder dit jaar, in verband met onderhandelingen binnen de Europese Unie over de handel (ACTA), gepleit voor openbaring van bepaalde stukken. De geur van 'achterkamertjespolitiek' blijft te veel over dit soort handelen - en daarmee eveneens de handelingen - van de overheid hangen. Tevens pleit zij daarom voor een openbaarheidswaakhond, enigzins vergelijkbaar met de Nationale Ombudsman.

Het voorstel van Peters is enerzijds een reactie op de al veel verdergaande regelingen in onder meer het Verenigd Koninkrijk op dit terrein, waar een dergelijke Information Officer al sinds 2003 actief is. Zie de website van het ICO:

http://www.ico.gov.uk/

Juist vandaag kondigde premier Cameron aan nog weer een stapje verder te willen gaan in de openbaarheid van bestuur en het terugdringen van geheimhouding op departementsniveau, een belangrijk thema van de nieuwe regering. In een podcast was dit nieuws eerder in het weekend al aangekondigd.

http://www.number10.gov.uk/news/topstorynews/2010/05/government-data-to-be-opened-up-to-the-public-51211

Eerder dit jaar kwam ook de Europese Unie, een instelling die al jaren worstelt met rechtvaardiging naar de burger toe, met een sterk verbeterde eigen website. Sindsdien staan er bijvoorbeeld veel meer documenten online:

http://europa.eu/documentation/official-docs/index_en.htm

En dat niet alleen: dit geldt eveneens voor het historische gedeelte, het archief, ook al is de zoekfunctie voorlopig nog alleen in het Frans beschikbaar:

http://ec.europa.eu/historical_archives/index_en.htm

Vandaag kondigde de EU overigens een heuse digitale werkagenda aan voor de toekomst. Lees meer hierover:

http://www.consilium.europa.eu/showFocus.aspx?id=1&focusId=484&lang=en

En, voor wie er geen genoeg van kan krijgen (hoe wrang ook): de live videolink van de lekkende olie in de Golf van Mexico is onder druk van de Amerikaanse regering aan het bedrijf British Petroleum opgelegd bij wijze van publieke boetedoening. BP heeft een flink deel van zijn reguliere website inmiddels ingeruimd om te laten zien hoezeer het zijn best doet.

http://www.bp.com/bodycopyarticle.do?categoryId=1&contentId=7052055

De 'recht en bewijszoekende burger'

De vraag of Nederland inmiddels achterloopt bij de vernieuwde aandrang op transparantie van de overheid is misschien minder relevant, als wel het feit dat het ambtenarenjargon al weer enige jaren vol is van de zogenaamde 'recht en bewijszoekende burger'. Bekijk de 7e Ketelaarlezing van de directeur van het Algemeen Rijksarchief en Algemeen rijksarchivaris Martin Berendse getiteld 'Het Archief als Open Source':

http://www.youtube.com/watch?v=H8XJc9jQbKs

Menig studiezaalmedewerker zal overigens beamen dat zij een dergelijk iemand nog nooit aan de balie hebben gehad. Integendeel, dit soort mensen staan over het algemeen juist als lastig te boek. Het bekendste voorbeeld van een dergelijke burger is waarschijnlijk klokkenluider Fred Spijkers, iemand die zeker niet met open armen is tegemoet getreden door de overheid.
Woord en daad lijken in Nederland dus nog niet helemaal overeenkomstig als het om openbaarheid en transparantie gaat. En wat levert bovendien een Wob-verzoek op? Van die zwartgelakte documenten soms waar eigenlijk niets meer uit op te maken valt?



Verzoeken om openbaarheid, meestal van journalisten, en weigering tot inzage van stukken gaan bovendien relatief vaak over het Koningshuis en dan schiet bijna iedereen onmiddellijk in een spagaat. Het is een interessante vraag op dit punt of Nederland zonder een koningshuis verder zou in zijn ontwikkeling op het gebied van transparantie.