In Engeland is het al 4 dagen hoog politiek drama; vandaag nog meer dan in het afgelopen weekend. En nee, de verkiezingen zijn er al geweest: die waren op donderdag 6 mei. Met de meest vreemde uitslag sinds decennia. In feite waren er alleen maar verliezers, en geen winnaars.
De verkiezingen - in Engeland altijd beperkt tot ongeveer 1 maand campagne voeren - gingen zelfs redelijk ongemerkt voorbij. Volgens kenners was er sprake van 'a bloodless campaign'. Met weinig of geen gedenkwaardige momenten (een vice-premier bv. die met een kiezer op de vuist gaat, zoals John Prescott deed in 2007) of rellen. Bekijk de vuistslag van Prescott:
http://www.youtube.com/watch?v=5XTiI1e-wVc
De enige rel die er was (premier Gordon Brown die een vrouw achteraf onheus bejegende), werd in belangrijke mate door de media zelf geregisseerd. Pas op het allerlaatst, tijdens de verkiezingsdag, ging het nog bijna mis met Nigel Farrage (leider van UKIP) toen zijn vliegtuigje bij het opstijgen crashte. De resulterende foto is beslist spectaculair.
De verkiezingen bestonden achteraf gezien eigenlijk alleen uit drie televisiedebatten - een noviteit overigens in de Britse politiek. Televisiedebatten zijn in vele landen al decennia gemeengoed. De oorsprong ervan ligt bij vier dergelijke debatten tussen de twee Amerikaanse presidentskandidaten, Nixon en Kennedy, uit 1960. Omdat Nixon vlak voor de opnamen ziek was geweest, zag hij er letterlijk beroerd uit in het eerste debat. Maar de toon was daarmee wel meteen gezet.
Achteraf wordt de toezegging van televisiedebatten door Labour, waar lang over is gesteggeld tussen Labour en de Conservatieven, en de toevoeging van de Liberalen als een grote fout gezien van beide partijen omdat zij een nieuwe ster creërde in de persoon van de leider van de Liberalen: Nick Clegg (geb. 1967). Zo was 'Cleggmania' geboren, eigenlijk bij gebrek aan beter.
Nick Clegg was tot dan toe de grote onbekende onder de Britse kiezers. Plotseling leek hij het redelijke (en jonge) alternatief, tegenover de mastodonten van de oude partijpolitiek. Clegg heeft overigens een Nederlandse moeder en spreekt ook vloeiend Nederlands, naast Frans, Duits en Spaans (mogelijk alleen iets minder vloeiend).
En sinds de verkiezingen houdt hij de gemoederen nog altijd bezig, want hij is nu de kingmaker (de positie die hij volgens eigen zeggen beslist niet wilde). Omdat geen van de partijen een absolute meerderheid heeft moeten er (eerst) coalitiebesprekingen plaatsvinden; dit gebeurde voor het laatst in 1974.
Ditmaal waren de topambtenaren, die dezer dagen ongekende macht hebben omdat er feitelijk niet wordt geregeerd, beter voorbereid inclusief heuse rollenspellen. Maar, wellicht nog opvallender, is dat men zich hierin in niet onbelangrijke mate laat leiden door een 36 jaar oud memorandum van een van de aanwezigen destijds: Robert Armstrong.
Lees dit document:
http://www.margaretthatcher.org/document/E39D78DE7FBF4C7583FDFC8F7A029D42.pdf
Er zijn nu in essentie vier mogelijkheden:
- formele coalitie van Con./Lib.
- zgn. 'Progressive Coalition' van Lab./Lib.(ook wel Alliance of the Losers genoemd)
- minderheidsregering Con. ('confidence and supply deal' - een soort hoofdlijnenakkoord)
- minderheidsregering Con. (go it alone: vote by vote)
Op vrijdagmorgen 7 mei verklaarde Clegg dat het initiatief bij de grootste partij lag: de Conservatieven dus. Die moesten volgens hem in elk geval in de gelegenheid te worden gesteld om een regering te vormen. Hun leider, David Cameron, verklaarde vervolgens bereid te zijn tot 'a big, open, and comprehensive offer' aan de Liberalen. Sindsdien zijn de beide partijen in besprekingen.
Ondertussen verklaarde Brown de uitkomst hiervan af te wachten en tegelijk open te staan voor besprekingen. Weliswaar staand op een zijpodium, is hij de feitelijke premier die voor stabiliteit moet zorgen.
Wel stond hem het tussentijdse alternatief voorhanden om af te treden. Dat hij dat niet deed, werd door veel media (die zich openlijk grotendeels achter de Conservatieven scharen) gezien als het onvermogen van Brown in te zien hoe impopulair hij eigenlijk is. En natuurlijk tevens als een blokkade richting de Conservatieven. Brown is constitutioneel echter de PM totdat er een stemming tegen hem is in het parlement. De Conservatieven zien hem daarentegen vooral als 'unelected PM' vanwege de interne partijopvolging (opvolger van Tony Blair) en nu ook nog eens zonder een mandaat van de kiezers.
Tot vanavond leek het op een 'arrangement' (3e optie) tussen Con./Lib. uit te draaien. Maar om zes uur veranderde alles toen Brown plotseling zijn aftreden als partijleider aankondigde plus bekend maakte dat Clegg had gevraagd formele onderhandelingen met Labour aan te gaan. Een hele sluwe zet van de "Iron Chancellor" ook want zo kan Brown mogelijk nog maximaal tot het najaar aanblijven om alles te overzien.
Het was bekend dat Clegg hoe dan ook niet met Brown verder wilde (hoezo geen kingmaker?). In de loop van de dag was al duidelijk geworden dat er gedurende het weekend geheime gesprekken met Labour waren gevoerd onder leiding van Lord Peter Mandelson, min of meer de uitvinder van New Labour.
Sinds deze aankondiging is het politieke spectrum compleet veranderd. Binnen enkele uren, verklaarden de Conservatieven alsnog bereid te zijn tot een referendum over kieshervormingen (een principieel punt van de Liberalen) en een coalitie met hen te willen. Tegelijkertijd mogen zij zich enigszins verraden voelen over de geheime gesprekken en nu dus onderhandelingen met Labour.
Het grote opbieden van beide partijen tegen elkaar is daarmee begonnen. Uiteindelijk is het aan het politieke instinct van Nick Clegg en diens partij om te kiezen. Een keuze voor Labour, zou de politieke verhoudingen in Groot-Brittannië op de langere termijn diepgaand veranderen aangezien het huidige kiesstelsel (voor het laatst hervormd halverwege de 19e eeuw) dan op de schop gaat.
Uiterlijk op 25 mei is er duidelijkheid. Dan is de opening van het nieuwe parlement, met de zogenaamde Queens Speech. Hierin zal dan Labour - de huidige, rechtsgeldige regering - haar nieuwe regeringsplannen ontvouwen. Vervolgens zal dan bij de stemming daarover in het Lagerhuis duidelijk worden hoe de parlementaire verhoudingen precies liggen. Wordt Labour gedoogd, en zo ja door wie, of worden de plannen door een meerderheid (geleid door de Conservatieven) weggestemd? 'He who commands a majority, shall assume the premiership'.
Zo ver zijn we nog lang niet. De uitkomst op de korte termijn lijkt hoe dan ook een coalitie te zijn, voor het eerst in zeventig jaar. En de uitkomst op de middellange termijn staat eigenlijk ook al wel vast: binnen 1-2 jaar nieuwe verkiezingen. Want met deze uitslag, kan geen van de politieke partijen eigenlijk goed leven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten