Wereldfietsen (1): de oorsprong

Oudste houten wiel uit Nederland: 2.600 v. Chr.

Naast wereldwandelaars in allerlei soorten en maten, al dan niet voorzien van atrributen, zijn er ook wereldfietsers geweest.

Symmary
The history of globetrotting or circumnavigating the earth comes in various forms, including both walking and cycling. The bike, as developed during the 19th century, was originally frowned upon on the grounds of several health and safety issues. At the same time there was a growing fear of the working man's inactivity as office life quickly took hold of society, and therefore need for sporting activities - and, as it turned out, also a love for speed.

Oorsprong

De traditie van het wereldfietsen is voor alle duidelijkheid minder oud dan die van het wereldwandelen die tot minstens de IJstijd teruggaat. Tot dit doeleinde moest de fiets tenslotte eerst nog worden uitgevonden. De ondergeschiktheid van fietsen aan lopen blijkt eveneens uit het feit dat de fiets eind 18e eeuw, begin 19e eeuw oorspronkelijk werd ontworpen als een (houten) loopfiets; de fiets moest het lopen min of meer vergemakkelijken, terwijl je toch kon zitten. De uitvinding van het wiel is overigens veel ouder en stamt uit Mesopotamië rond 3.500 jaar voor Christus.

Het rustige c.q. contemplatieve karakter van het wandelen, of het gaan per pedes apostolorum, kreeg daarentegen vanaf de tweede helft van de 19e eeuw steeds meer concurrentie vanwege de fascinatie voor alles wat (mechanisch) draaide: trein, tram, auto en motor. De ontwikkeling van de fiets was hier mede een gevolgtrekking van.

Digitaal zoeken: context en etymologie

De term 'wereldfietsen' levert, i.t.t. wereldwandelen (of wereldwandelaar), geen directe resultaten op als zoekterm in onder meer de oude kranten, een van de belangrijkste (nieuws)bronnen.
Achteraf gezien heb ik mij inzake het wereldwandelen in eerste instantie te veel blindgestaard op louter deze term. Er bleken namelijk veel meer wereldwandelaars te zijn die o.a. schuilgingen achter termen als globetrotters en wereldreizigers.
Digitaal zoeken naar het verleden vraagt aldus om een goede context en zeker ook gebruik van de juiste terminologie. Zoals gezegd bestond de moderne fiets nog niet; gangbare termen waren onder meer rijwiel (de wettelijke term tot 1966!) en als afgeleide daarvan wielrijder. Over de oorsprong van de term 'fiets' doen daarnaast verschillende theorieën de ronde.

Velocipède

De voorloper van de fiets was de vélocipède (of snelvoeter), gevolgd door de (hoge) bi met het kenmerkende hoge voorwiel waar tevens de trapper aan vastzat. Dit zorgde min of meer voor een constante balanceeract op een wiel. Desondanks zouden op dit type fiets de eerste tochten - ook om de wereld - worden gehouden.

Rond 1860 werd de fiets met trapas in het midden van het frame en kettingaandrijving op de achterwiel uitgevonden; de zogeheten safety. En daarmee was min of meer het de hek van het dam, zeker na de uitvinding van de luchtgevulde fietsband. Allerlei wielerwedstrijden (het snelfietsen) en andere stunts ter promotie waren al gauw het gevolg. De doorbraak van de fiets als massavervoersmiddel zou echter nog decennia op zich laten wachten tot begin 20e eeuw.

Wielrijden

Het wielrijden had namelijk eerst nog enkele belangrijke vooroordelen te overwinnen. Volgens Het nieuws van den dag d.d. 13-07-1885 zou het : 1) gevaarlijk; 2) ongezond en 3) nutteloos zijn.
De gevaren betroffen uiteindelijk minder de berijder als wel diens roekeloze rijgedrag, zo bleek binnen enkele jaren na onder meer incidenten in het Vondelpark. Dat de ongemakkelijke houding tot bederving van de borst leidde (die tegen het stuur drukte), bleek evenmin gegrond. Enige toekomst werd vooral gezien als mogelijk transportmiddel, voor bijvoorbeeld artsen, van stad naar platteland.
In de tussentijd was er onder meer ook gemeentelijk verzet. Oldebroek in Gelderland verbood op 26 augustus 1885 het berijden van trapwielen. De Gedeputeerde Staten van Gelderland droegen dit besluit (op verzoek van de ANWB) voor vernietiging voor bij de Koning, maar de minister van Binnenlandse Zaken achtte zich onbevoegd 'als zijnde niet in strijd met een wet, noch met het algemeen belang.'

Gezond en snel

Het wielrijden had vooralsnog alleen een indirect nut die puur uit beweging bestond. Er bestonden namelijk groeiende, algemene zorgen over de in toenemende mate op kantoor zittende mens en de teloorgang van het (mannelijk) geslacht. Sportbeoefening in de laatste decennia van de 19e eeuw nam daarom een grote vlucht.

In weinig tijds voert de wieler zijn bereider de stad uit, en verademt deze in bosch of open veld en doet nieuwe krachten op; waardoor hij in staat is zijn arbeid met hernieuwde lust weer op te vatten.

Het rijwiel maakte de berijder tot een ander mens en bevorderde tevens de lichamelijke gezondheid met zijn combinatie van frisse buitenlucht en beweging, zo bleek uit nader onderzoek begin jaren negentig.

Vliegensvlug snort hij over de wegen, paard en rijtuig ver achter zich latend, de meerdere van de stoomboot, de gelijke van de stoomtram en overtroffen alleen door de groote locomotief.

Het rijwiel gaf 'de gelegenheid eens de kooi uit en de wijde wereld in te vliegen, en daardoor geheel en al uit het gewone doen te komen.' aldus het Nieuwsblad van het Noorden d.d. 13-05-1891. De teerling was geworpen.


Bronnen:

Het nieuws van den dag 13-07-1885
Nieuwsblad van het Noorden 13-05-1891
Algemeen Handelsblad 16-07-1908 (ANWB 1883-1908)

Literatuur:

Dick Schaap, Een eeuw wijzer. 100 Jaar ANWB 1883-1983 (Den Haag 1983)
De fiets: catalogus Museum Boymans-van Beuningen (Rotterdam 1977)
J.M. Fuchs en W.J. Simons, Allemaal op de fiets in Amsterdam (Amsterdam 1978)
Pierre Heijboer, Kampioenen en Krukken in Kniebroek. Beelden en berichten uit de kinderjaren van de sport (Bussum 1978)
L. Van Buyten, Fiets en film rond 1900: moderne uitvindingen in de Leuvense samenleving [Arca Lovaniensis artes atque historiae reserans documenta: Jaarboek 1979 (Leuven 1981)]


Lees binnenkort ook:
- Wereldfietsen (2): fietsen om het verst

Gifbrieven (of poederbrieven)

Gisteren werd bekend dat president Obama (en samen met hem twee andere personen) een zogeheten gifbrief heeft ontvangen met een korrelige substantie bevattende het gif ricine. Ricine is een dodelijk gif dat gebruikt wordt in chemische wapens waarvoor geen tegenstof bestaat. Dit volgt op de aanslag bij de marathon van Boston afgelopen weekeinde.

Summary
This week Washington was rocked by several terrorist attacks, including the scare around the three sent ricin poison letters. The origin of poison letters probably dates back much further but is as yet shrouded in mystery. After '9/11' the United States were in the grip of a series of anthrax attacks in 2001. Since then organizations worldwide have put procedures into place in dealing with possibly contaminated mail. 
In the Netherlands the term 'poison letter' was originally introduced as a figure of speech: the letters contained warnings against poison in the neighbourhood. More recently, the method of sending letters containing some kind of (innocent) powder as a general nuisance has grown steadily.

Oorsprong

De gifbrief, geenszins te verwarren natuurlijk met een giftbrief of oorkonde, is in feite een moderne variant van de bombrief of haatbrief. Gifbrieven worden ook wel poederbrieven genoemd omdat zij vaak een (giftige) stof bevatten.
De eerste vraag - hoe oud zijn gifbrieven eigenlijk - is lastig te beantwoorden. Mijn vermoeden is dat ze zo oud zijn, als dat er correspondentie bestaat. Desondanks werd het meeste gif vroeger gewoon via voedsel toegediend. Toediening via de mond of anders rechtstreeks in de bloedbaan (bv. pijlwond) waren de meest gebruikte methoden.
Er zijn door de eeuwen heen heel wat mensen, meest leiders, vergiftigd. Men is al sinds de oudheid goed bekend met toxicologie en de methoden van toediening van gif. Minder gebruikte methoden zijn door de werkende stof in contact te laten komen met het gelaat of het lichaam door het bv. achter te laten op kleding.

Israel

In 1972 werd een brief met cyanide bezorgd aan de Israelische ambassade in Bonn. Het gif zou in aanraking met de lucht een dodelijk gas ontwikkelen. Zover kwam het echter niet. De brief maakte 'een dergelijke verdachte indruk' dat men de politie waarschuwde (De Telegraaf 23-10-1972).

Nederland: 'gifbrief'

De term 'gifbrief' werd in Nederland oorspronkelijk alleen in figuratieve zin gebruikt. In de stad Groningen verspreidden actievoerders begin januari 1981 een alarmerende brief over de mogelijke vergiftiging van drinkwater. Het gebruik van landbouwgiffen en de mogelijke invloed op drinkwater was toen een maatschappelijk issue. De brief was geschreven op gekopieerd briefpapier van de gemeente namens het college van B en W. Kort daarop volgde een anonieme verklaring (Nederlands dagblad 08-01-1981) richting de overheid en de bewoners.
Bewoners van de Kwikstaartstraat en de Kanariestraat in het Limburgse Eygelshoven ontvingen in 1988 een informerende (gif)brief van de gemeente wegens de vervuiling van het aanpalende Lauramijnterrein (Limburgsch Dagblad 25-03-1988).
De 'gifbrief' in Veendam uit 1990 bleek in de eerste plaats een dreigbrief te zijn. Deze was verstuurd aan twee regionale kranten. In de brief stond geschreven dat volkstuintjes in het park Borgerwold waren vergiftigd met het landbouwgif parathion. Het bleek om een solo-actie te gaan tegen de plaatsing van een asielzoekerscentrum (Nederlands dagblad 09-08-1990). Een anonieme telefonist verontschuldigde zich later bij de secretaris van de volkstuinvereniging.

Anthrax-brieven

Begin 21e eeuw volgde een nieuw middel: anthrax of miltvuur. De bacterie Bacillus anthracis, die normaliter alleen in de grond voorkomt, kan binnen een paar dagen dodelijk zijn voor mensen.
Kort na de aanslagen van 9/11 in 2001 werden in de Verenigde Staten meerdere anthrax-brieven verstuurd.

De meeste slachtoffers waren een jaar later nog altijd ernstig ziek. Uiteindelijk stierven er vijf personen; er werden zeven brieven verstuurd. Het onderzoek door de FBI en justitie duurde negen jaar en werd Amerithrax genoemd.

Een van de anthraxbrieven tijdens onderzoek.

Als verantwoordelijke wordt de microbioloog Bruce Edwards Ivins gehouden (hij pleegde zelfmoord).

Procedure

Sindsdien geldt er een zogeheten anthrax-of poederbriefprocedure bij veel diensten (o.a. handen wassen, brief isoleren, hulpdiensten inschakelen en labanalyse [in Nederland door het RIVM]).

Brandweerman J. de Bruijne haalt te Hulst een poederbrief uit de brievenbus van het politiebureau  in 2009.

In Mortsel (België) werd in 2009 een dergelijke brief bezorgd voor burgemeester Pira. Het witte poeder viel reeds uit de brief bij lichting door een ambtenaar; bij nader inzien bleek zij onschuldig te zijn.

Amerika: ricine

Post verstuurd aan de Amerikaanse president en senatoren ondergaat in elk geval sindsdien eerst een reeks van testen. Het postsorteercentrum van het Witte Huis bevindt zich niet in het gebouw zelf maar daarbuiten. Het is niet de eerste keer dat de president het doelwit is. In november 2003 werd door de Secret Service een brief onderschept met een capsule ricine (een kleine metalen ampul met korreltjes) bestemd voor het Witte Huis. Vergelijkbare brieven waren eerder ook verstuurd aan de Republikeinse senaatsfractieleider Bill Frist. De affaire werd enkele maanden geheim gehouden.

De enveloppe van de 2003 ricin brief geadresseerd aan het Witte Huis.

In dit geval ging het om een actie tegen de beperking van rijtijden oftewel de verruiming van verplichte rusttijden. De brieven waren ondertekend door 'Fallen Angel', naar eigen zeggen eigenaar van een vloot tankwagens, en aan de buitenkant van de enveloppe stond de gevaarlijke inhoud duidelijk vermeld ('Caution RICIN POISON'). Ondanks een beloning van $100.000 is er geen dader gevonden.

Gifbrieven

In 2002 werden in Groot-Brittannië twee pakjes onderschept voor Cherie Blair en een lid van het Schotse parlement. In de pakjes zaten flesjes met sodiumchloride, een bijtende stof die ernstige verwondingen kan veroorzaken. De verantwoordelijkheid werd opgeëist door het Schotse Nationale Bevrijdingsleger (SNLA), een splintergroepering die strijdt voor de onafhankelijkheid van Schotland. De 15-jarige Steve Smith verstuurde tussen 20 augustus 2001 en februari 2002 in totaal 44 brieven; hij werd hiervoor veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. Een bekende rebel in Tsjetsjenië, Khattab, zou in 2002 zijn omgebracht met behulp van een gifbrief.
In 2003 verstuurde een Iraakse vluchteling Nabeel T. in België een reeks gifbrieven. De brieven bevatten een giftig, bruin poeder dat uitsluitend bestond uit fenarsazine. Een aantal mensen werd met irritatie aan de luchtwegen en prikkelende ogen opgenomen in het ziekenhuis. Zijn (aan)vraag voor politiek asiel was kort daarvoor afgewezen; de brieven werden verstuurd uit protest tegen de oorlog tegen zijn moederland.
In 2005 werd een vrouw in Amerika gearresteerd wegens het versturen van diverse brieven met rattengif aan leden van het Hooggerechtshof en hoge officieren van de FBI.
In 2008 werden kantoren van de Democratische Gemeenschapspartij in Istanboel bestookt met gifbrieven. Eerder in 2006 kreeg een mensenrechtenassociatie in deze stad hier eveneens mee te maken. In 2009 werd de Iraanse president, die miljoenen brieven ontvangt, gewaarschuwd voor mogelijke gifbrieven. In 2010 raakten drie medewerkers van de Amerikaanse ambassade te Parijs besmet met een onbekend gif na het openen van brieven.

Nederland: poederbrieven

Poederbrieven komen sinds de 21e eeuw inmiddels regelmatig voor waaronder ook in Nederland. De afgelopen jaren wordt er bijna maandelijks wel ergens eentje ontvangen, zo leert een inventarisatie via Hart van Nederland: te veel om op te noemen dus.
Emile Roemer ontving er bijvoorbeeld vorig jaar eentje die was bezorgd bij een cafetaria (Route 66 aan de Grotestraat) in Sambeek. Eerder dat jaar ontving de Sociale Verzekeringsbank in Amstelveen er eentje. Het hoofdkantoor van Ahold ontving er eind 2011 zelfs zes in twee maanden tijd.
Gehate of publieke figuren zijn wel vaker het doelwit. Sinds haar intrek in het klooster te Malonne vorig najaar hebben de zusters en Michelle Martin (de ex van Dutroux) al diverse poederbrieven ontvangen. Meer ludiek was de brief bij een Leids verpleeghuis in 2008 met uitnodiging voor een strandfeest en wat zand erin.

Poederbrief bestemd voor Filip Dewinter (2012)

In de meeste gevallen zijn poederbrieven onschadelijk en bestaan uit waspoeder, meel of poedersuiker. De dader of afzender zaait bovenal paniek maar wordt in slechts enkele gevallen achterhaald.


Eerder verschenen in deze reeks:

Schootbriefjes, blootbriefjes of spiekbriefjes?
Zelfmoordbrieven (of afscheidsbrieven)

Wie is er belangrijker: Justin Bieber of Anne Frank?

Justin Bieber is een Canadees kindsterretje (inmiddels 19 jaar oud). De afgelopen maanden is hij bijna dagelijks in het nieuws wegens irrationele gedragsuitingen op zijn wereldtournee. Anne Frank was een joods meisje dat in de Tweede Wereldoorlog in onderduiking in Amsterdam woonde en een dagboek bijhield.

Summary
Last Friday, Justin Bieber visited the Anne Frank Museum. His comments in the guestbook caused widespread international condemnation. Dutch media were initially slow to react. The museum still justifies his visit in a comment this morning. This incident follows earlier criticism on the way it handles the legacy of Anne Frank.

Bieber in Nederland

Vrijdagavond bezocht Bieber het Anne Frank Huis, zo berichtten zij op hun Facebook-pagina.

Yesterday night Justin Bieber visited the Anne Frank House, together with his friends and guards. Fans were waiting outside to see a glimpse of him. He stayed more than an hour in the museum. In our guestbook he wrote: "Truly inspiring to be able to come here. Anne was a great girl. Hopefully she would have been a belieber." Tonight Bieber will give a concert in Arnhem in the Netherlands.

Uitspraak

In het afgelopen weekend buitelden de internationale media over elkaar heen vanwege zijn 'a belieber' commentaar. Dit is de term waaronder zijn volgelingen ook wel bekend staan (hij kent nogal uitgesproken voor-en tegenstanders).
Het was de egomanie ten top meenden de meeste media en toegevoegde commentaren. Interessant genoeg meldde het museum tussentijds dat de woorden van Bieber 'authentic' waren. Het wachten is eigenlijk alleen nog op een foto van de betreffende pagina uit het gastenboek of zou dat inmiddels te gevoelig liggen?

Nederland

De Nederlandse media, zoals de Telegraaf, reageerden in eerste instantie nogal luchtig op het nieuws: alleen het bezoek zelf was eigenlijk nieuws. Pas ruim een dag later, na de internationale storm, kwam er wat meer aandacht in de landelijke media over het commentaar: een popster die hoopt dat een andere, overleden beroemdheid fan van hem zou zijn geweest. Aandoenlijk, onhandig of gewoon erg dom?
Nu was Anne Frank een puberend jong meisje - de ideale doelgroep dus - al lijkt zij vooral in filmsterren en kunst geïnteresseerd te zijn geweest. Over haar muzieksmaak is mij niets bekend.

Reactie Anne Frank Huis

Interessant is inmiddels ook de reactie vanmorgen van het museum zelf:

The Anne Frank House was pleased to welcome Justin Bieber to the Anne Frank House last Friday. We think it is very positive that he took the time and effort to visit our museum. He was very interested in the story of Anne Frank and stayed for over an hour. We hope that his visit will inspire his fans to learn more about her life and hopefully read the diary.

Men rept, kortom, met geen woord over de ophef of rol rondom het bezoek of het misplaatste commentaar en verdedigt hem zelfs ('hij bleef meer dan een uur').
Daarmee diskwalificeert ook het Anne Frank Huis zich. Zij tonen daarmee aan er in feite alles voor over te hebben om publiciteit te genereren ('lees vooral ook het boek').

Kritiek op Stichting

De Anne Frank Stichting is al wel vaker bekritiseerd om de niet-wetenschappelijke uitbating van het gedachtegoed van Anne Frank, zoals in 2009 nog uitvoerig door Jolande Withuis. Alles wordt aan mogelijk racisme opgehangen als thema om Anne Frank maar actueel te houden. Het museum is bijvoorbeeld ook erg trots op de rij met wachtenden als een soort van statussymbool, zo blijkt uit hun Facebook-pagina ('our famous queu').

Kastanjeboom

Eerder deze eeuw was er nog de hele affaire rondom de rotte kastanjeboom en het behoud ervan namens een andere stichting met behulp van een stalen constructie. In 2010 waaide de boom alsnog om; er waren toen zelfs plannen om de stukken te verkopen.
De 150 jaar oude boom figureert slechts driemaal in het dagboek maar had inmiddels, mede door de connectie met Anne Frank, de status van tastbaar erfgoed bereikt (zoals overigens wel vaker het geval is bij oude bomen).

Tussentijds was er een zaailingenproject gestart. Dit voorjaar zullen er op elf plaatsen in de Verenigde Staten, waaronder het WTC herinneringscentrum, stekjes worden geplant. Ook veel joodse scholen in Europa hebben eerder al een stekje gekregen.

"We weten dat de boom een teken van hoop was voor Anne Frank die niet naar buiten kon,'' aldus directeur Yvonne Simons van het Anne Frank Center. "Voor ons zijn de bomen een symbool van hoop, groei en vernieuwing.''

Uit slechts een van de drie dagboekcitaten blijkt iets van enige hoop, en dan vooral over de vrije natuur (blauwe lucht en vogels); Anne bleek zelfs niet geïnteresseerd in de natuur volgens haar vader. Men wil aldus de herinnering aan Anne Frank levend houden en tolerantie promoten. Ten koste van alles, zo lijkt het.

Margaret Thatcher en de geschiedenis

Met het overlijden van oud premier Margaret Thatcher verliest Groot-Brittannië een van de markantste politici van de 20e eeuw. Ook de wereldgeschiedenis zal haar blijvend herinneren: op Europees vlak was ze bijvoorbeeld de eerste vrouwelijke premier.

Jaren tachtig

Thatcher is in hoofdzaak voor velen onlosmakelijk verbonden met de jaren tachtig; zij was premier van 1979 tot 1990. Tegelijk is zij daarmee synoniem voor een tijdperk en een hele opgroeiende generatie, waaronder ikzelf; zelden loopt de geschiedenis zo synchroon met één persoon.
Engeland was in de loop van de jaren zeventig op allerlei fronten (sociaal, economisch, financieel, cultureel) vastgelopen; volgens sommigen was het zelfs 'a failed state' geworden. Thatcher zag in radicale hervormingen d.m.v. introductie van de vrije markt en privatisering de oplossing. Dit betekende tevens een grote breuk met de door premier Attlee opgebouwde, naoorlogse welvaartsstaat.
Met behulp van soms radicale maatregelen haalde Thatcher Groot-Brittannië uit een diep dal: 'she put the Great back into Britain'. Tegelijk richtte zij ook veel schade aan, met name op sociaal vlak. Ze stopte weliswaar het verval in het land, maar dit betekende onder meer het einde van de mijnwerkers en de macht van de vakbonden.
Het protest zou zich, behalve in eerste instantie op straat (hevige rellen), in de loop van de jaren tachtig steeds meer op cultureel vlak uitten: in komedie (o.a. Spitting Image) en muziek (b.v. The Smiths, notabene de favoriete muziek van huidig premier Cameron - zeer tot hun ongenoegen overigens).

Iron Lady

Thatcher nam aldus het voortouw in de gedeeltelijke ontbinding van de staat, liberalisering van het marktwezen en de individualisering van het land. Ook op de wereldpolitiek zou ze op tenminste drie terreinen grote invloed uitoefenen.
Allereerst door niet toe te geven aan de verovering van de Falkland-eilanden door Argentinië in 1982 en een invasie aan de andere kant van de wereld te ondernemen tegen de adviezen van talrijke experts in. Het was een riskante onderneming die haar had kunnen maken of breken.

'Thatcher on patrol'.

Haar voorganger had in 1973 Groot-Brittannië eindelijk de Europese Unie ingeloosd. Thatcher - en haar handtas - probeerden vervolgens aan de onderhandelingstafel met succes de nodige compensatie te krijgen. Vrouwelijke charme (waar bijvoorbeeld de Franse president Mitterrand gevoelig voor was, maar ook ministeriële collega's) en een ijzeren wil deden vervolgens de rest. De term 'handbagging' werd in het engels synoniem voor intimideren. Een van haar handtassen werd overigens in 2011 geveild voor 28.000 euro.
In de derde plaats was ze de eerste buitenlandse politicus die meende zaken te kunnen doen met de Russische leider Gorbatsjov in diens poging de Sovet-Unie te hervormen. Daarmee gaf ze, deels via haar grote bewonderaar Ronald Reagan, mede de aanstoot tot het beëindigen van de Koude Oorlog. De term 'Iron Lady' kreeg ze overigens al in 1976 van de Russische staatsmedia vanwege haar anti-communisme.

Imago

De kruideniersdochter Hilda Margaret Roberts uit Grantham had als vrouw vele vooroordelen te overwinnen in het naoorlogse, klassebewuste Engeland. Het pad naar het premierschap was, eerst als parlementariër (sinds 1959) en vervolgens als partijleider (vanaf 1975), allesbehalve eenvoudig temidden van louter grijze pakken. Voor alle duidelijkheid: Thatcher was in de eerste plaats een carrièrevrouw en geen feminist.
Als minister mislukte ze min of meer en partijleider werd ze dan ook tot veler verrassing; binnen de conservatieve partij zou haar dit nog lang worden nagedragen. Haar plaats in de geschiedenis was desondanks eigenlijk al geschreven toen de hoofdfilm nog moest beginnen.
Zelf zei ze vooral veel geleerd te hebben van de boekhouding (en de winkel) van haar vader. Die gaf haar als methodist tevens diens wilskracht, werklust en doorzettingsvermogen mee. Om uiteindelijk beter over te komen werd in de verkiezingscampagne van 1979 hard gewerkt aan haar imago (die dus niet vanzelf kwam), zoals de styling van haar haar dat een opvallende gelijkenis vertoont met die van koningin Beatrix.
Allure en kracht was wat Thatcher voortaan uitstraalde. Haar stijl van leiderschap was daarentegen van nature agressief; vele mannen voelden zich geïntimideerd door haar. Thatcher bleek ook opvallend sterk in retoriek met befaamde uitspraken als 'You turn if you want to. This lady is not for turning'.
Dit imago werd enigszins onderuit gehaald door de ietwat merkwaardige rol die haar familie op de achtergrond speelde: haar ietwat sullige echtgenoot Dennis Thatcher, een succesvol zakenman, en haar steun en toeverlaat; en haar zoon Mark en dochter Carol. Beide kinderen rebelleerden min of meer tegen hun moeder en haalden vooral in negatieve zin de krantenkoppen.

Thatcherisme

Ook zelf raakte ze steeds meer overtuigd van haar plaats in de geschiedenis. Ze bleef hierdoor in de eerste plaats te lang aan als premier, wat haar ondergang in 1990 nog tragischer maakte. Vervolgens werd zij jarenlang door haar eigen partij genegeerd en doodgezwegen.
In hoeverre het Thatcherisme daadwerkelijk een volwaardige vrije markt-ideologie vertegenwoordigde, daarover is het laatste woord nog niet geschreven. Het begon in ieder geval als monetarisme en eindigde sterk anti-Europees. Haar politieke memoires Mijn jaren in Downing Street (1995) behoren binnen dat genre overigens tot de meest leesbare. Ondertussen werd ook de Thatcher Foundation in het leven geroepen.
Naast enkele lofwaardige doelstellingen liet zij zich in de opzet van haar nalatenschap vooral inspireren door de presidentiële bibliotheken van Amerikaanse oud-presidenten. Het instituut werd daarmee steeds meer een documentatiecentrum in de bredere zin van het woord.
In 2003 bracht zij haar persoonlijk archief erin onder. Daarbij ligt sterk de nadruk op digitalisering, waarmee ze tot op het laatst nieuwe paden betrad: geen staatsman kunnen wij zo op de voet volgen. Nog maar enkele weken geleden werden documenten inzake de Falkland-oorlog vrijgegeven waaruit blijkt dat Thatcher lang niet altijd zo zeker van haar zaak was.

Thatcher op de sofa met een van de fameuze 'red boxes' aan haar voeten.