Summary
New monuments in memory of the First World War in Great Britain and France show a different national approach to the act of remembrance.
Paul Robbins
Geen herdenkingsmonument heeft internationaal zo de aandacht getrokken als het poppieveld bij de Tower in Londen. Het ontwerp is bedacht door kunstenaar Paul Robbins, samen met ontwerper Tom Piper, en heet officieel Blood Swept Lands And Seas of Red. Als centraal element koos hij voor de klaproos of poppie - inmiddels het symbool voor de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog.
888.246
Sinds eind juli dit jaar zijn dagelijks door duizenden vrijwilligers keramieken poppies in de grachten rond de Tower te Londen geplaatst. Aan de vooravond van de jaarlijkse officiële herdenking op 11 november staan er in totaal 888.246: eentje voor elk slachtoffer namens Groot-Brittannië en de Commonwealth (de Britse kolonien). Het vullen van de grachten geeft iets weer van de schaal van het menselijk verlies.
Het oorspronkelijke plan was om op 12 november met de ontmanteling van de tijdelijke installatie te beginnen. De keramieken poppies zullen daarna tegen een vaste prijs van 25 pond ten behoeve van goede (militaire) doelen worden verkocht.
People power
Sinds de oprichting is het monument een eigen leven gaan leiden. Om de duizenden bezoekers dagelijks te accommoderen zijn openingstijden verruimd, is er verlichting geplaatst voor bezoek in de avonduren etc. Medio november zullen vier miljoen mensen het kunstwerk hebben bezocht.
Naarmate het monument voltooid was gingen politici steeds harder roepen om de tijdelijkheid ervan op te heffen. Eerst was het vorige week de burgemeester van Londen (Boris Johnson) en vervolgens bijna alle politieke leiders. Online werd een campagne gestart voor verlenging van een jaar. Een poging tot tussentijdse illegale verkoop van een keramieken poppie werd via de media door eBay snel verijdeld.
Gisteren maakte premier Cameron bekend dat een deel van de installatie in ieder geval tot eind november zal blijven staan, alvorens op tournee te gaan door het land om later in een museum te worden geplaatst.
Te mooi?
Actrice en Labour-activiste deed vanochtend op Remembrance Sunday de interessante suggestie om met een tank door de grachten te rijden en zo alle poppies stuk te maken. In plaats van eeuwige sentimentalisering van de geschiedenis, geeft dat ook een betere reflectie van de vele - vaak letterlijk gebroken - lichamen achtergelaten op de slagvelden.
Haar commentaar reflecteert enigszins dat van een kunstcriticus die het Tower-monument niet alleen te mooi vindt als herinnering aan de 'horrors of war' maar ook te nationalistisch. De criticus ziet liever realistische oorlogskunst als dat van kunstenaar (en oorlogsvrijwilliger) Otto Dix over dood en verderf. In een fraai staaltje van datavisualisatie werden de gevulde grachten rond de Tower, hoe indrukwekkend ook, daarom afgezet tegen alle doden uit de Eerste Wereldoorlog om iets van de schaal weer te geven
Frankrijk
Een nieuw monument in het noorden van Frankrijk laat wellicht zien hoe het ook anders kan. Op de grootste nationale militaire begraafplaats van Notre-Dame-de-Lorette (in de buurt van Arras) wordt a.s. dinsdag een internationaal monument onthuld. Aan weerszijden van de D937 tussen Bethune en Arras liggen hier tal van monumenten of begraafplaatsen van deelnemende naties als dat van Canada (Vimy) en Duitsland (Neuville Saint-Vaast).
Het monument is ontworpen door Philippe Prost in de vorm van een elliptische ring. In alfabetische volgorde staan alle 580.000 namen van gevallenen in het noorden van Frankrijk, ongeacht rang, religie of nationale afkomst, erop vermeld. De namen zijn verzameld door de historicus Yves Le Maner. Hoewel in de eerste plaats een regionaal initiatief (Nord-Pas-de-Calais), is gekozen voor een Europese of meer universele aanpak. De Fransen gaan aldus voor het grote (architectonische) gebaar in plaats van het sentiment.
Vanuit de Britse organisatie Commonwealth Wargraves Commission bestond aanvankelijk overigens enig bezwaar tegen het mixen van de nationaliteiten, maar de koningin gaf alsnog haar instemming met dit idee. Het herdenken van een oorlog blijft, ook na honderd jaar, dus nog actueel en controversieel.
Gerelateerde blogs
Monumentaal? Martin Luther King herdacht
Eerste wereldoorlog en herdenken
Facebook 1914 of de Eerste Wereldoorlog herdacht
De lafaards (?) uit de Eerste Wereldoorlog
De papieren dood: Hitler, zijn hond en de Eerste Wereldoorlog
Begraven, herdenken en weer vergeten
Beeldtaal (4): de symboliek van oorlog (de onbekende soldaat)
Beeldtaal (3): de symboliek van oorlog (11/11/11)
Beeldtaal 1: van oude mensen (en de dingen die voorbij gaan)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten