Anatomie van een kleine waterramp of de groeiende Twitterrevolutie in Nederland

Gisteravond was ik zijdelings betrokken bij een kleine regionale crisis of bijna-ramp in wording: een grote waterstoring in de regio Haarlemmermeer. Twitter, dat ik noodgedwongen enkele uren intensief volgde, bleek een enorme bron van informatie - bij tijd en wijle zelfs de enige.

Het begon met enkele inkomende klachten bij RTV Noord-Holland over geen water in Hoofddorp en Uithoorn rond 19.15, dat al gauw door vele tientallen mensen werd bevestigd op het sociale medium Twitter. Een voorheen traditioneel middel van informatie, de website van het PWN, kon de stroom bezoekers niet aan en lag al heel plat. Pas rond 20.45 was dat euvel weer verholpen.
Vrijwel tegelijkertijd was er een grote uitslaande brand bij Corus te IJmuiden en de link van blussen op de ene plaats en geen water op een andere plaats in de, weliswaar wijde, omgeving werd door velen snel gelegd. Sommigen speculeerden zelfs over het gebruik van een speciaal waterkanon ter plekke.

Vanaf circa 19.30/20.00 vond er een run plaats op bronwater in supermarkten in de regio Haarlem: sommige filialen van onder meer Albert Heijn raakten uitverkocht. Een enkele twitteraar bevestigde deze aanschaf. Andere mensen hadden het al grappend over pannetjes sneeuw smelten. Tegen 21.00 kwam het Haarlems Dagblad via haar website met de kop 'Run op water in supermarkten na storing'.
Rond acht uur meldde diezelfde website het nieuws over geen water in de regio en had dit nieuws het nieuws over de brand bij Corus verdrongen als 'leading topic'. De oorzaak was nog onbekend; de speculatie over de combinatie met de brand bij Corus werd daarom overgenomen.

'#PWN' behoorde inmiddels ook tot de 'toptweets' van Twitter, vooral in negatieve zin: het gebrek aan externe communicatie; geen website in de lucht en geen telefonische informatie via een ouderwets ingesproken bandje. Buitengewoon ongelukkig was de timing van het voorval op een tijdstip waar normaliter veel water nodig is: voor de afwas, de douche of bad en de koffie of thee - zo bleek uit de talloze tweets.
Wat er daadwerkelijk gebeurd was werd pas om circa 20.15 intern breder bekend. Door een stroomstoring bij het verdeelstation te Hoofddorp was de elektriciteit weggevallen. En elektriciteit geeft druk op de waterleiding en geen elektriciteit betekent dus ook geen water of een iel stroompje. Het bericht vond via de afdeling voorlichting van PWN zijn weg naar de website van het Haarlems Dagblad en andere media even na 20.30.
De website waar de oorsprong van dit bericht viel te lezen (RTV Noord-Holland) lag na de eerste vermelding op Twitter om 20.05 over de mogelijk werkelijke reden, vermoedelijk in combinatie met interesse in nieuws over de brand, ook al gauw plat. Gelukkig kwam enige tijd later die van de PWN weer in de lucht.

Diverse twitteraars bleven ondertussen volharden in de combinatie met de brand; een enkeling wist zelfs te melden dat er vlakbij de hoogovens een pompstation zou staan. De melding van vele van dezelfde twitteraars, eerst mondjesmaat, dat het water weer langzaam begon te stromen uit hun kranen logenstrafte deze berichten.
Andere twitteraars meenden dat de PWN in de gauwigheid een twitteraccount had geopend als enige vorm van communicatie met de klant. Dat was niet het geval: wel werd deze uiting slim gebruikt om de hoofdboodschap over te brengen.

http://twitter.com/PWNwaternatuur

Over de daadwerkelijke omvang van de bijna-ramp bleef al die tijd onduidelijkheid bestaan: om welke gebieden ging het nou precies en dus om hoeveel huishoudens? Haarlem en Hoofddorp en in bredere zin het gebied van de Haarlemmermeer werden het meest aangehaald. Voor de snelle rekenaar toch al gauw enige tienduizenden of meer huishoudens, maar tot zoveel kwamen de journalisten zelfstandig niet ('enige honderden' volgens het Haarlems Dagblad).
Op Twitter werden uiteenlopende plaatsen genoemd, waaronder ook Zandvoort, die na de eerste berichten dat het water weer was gaan stromen in Haarlem nog altijd zonder water zaten. Dit bleek uit een andere, fraaie toepassing via Twitter met gebruik van Googlemaps om de spreiding van de bijna-ramp letterlijk in kaart te brengen:

http://qohz.com/water/

Rond 21.15 meldde het waterleidingbedrijf dat de stroomstoring voorbij was. Terwijl de eventuele mediastorm op alle fronten weer leek te gaan liggen, werd intern bekend dat een pompstation te Leiduin (langs de spoorweg richting Leiden, notabene het oudste van Nederland) het tussentijds ook had begeven. Hierdoor waren delen van Kennemerland (waaronder dus Zandvoort) eveneens getroffen. Precieze oorzaak hiervan was vooralsnog onbekend; de link met de blusactiviteiten diende hier voorlopig als nuttig rookgordijn.

Nasleep: informatievoorziening nieuwe stijl

Het was al met al een hectische avond op twitter maar de honderden deelnemers aan dit sociale experiment lijken tevreden, al was het maar met zichzelf. De twitteraars versloegen gezamenlijk voorheen traditionele media, niet voor het eerst overigens dit jaar maar toch. Men informeerde vooral ook elkaar.
Onder elkaar hadden ze het even heel gezellig, deelden vooral hun leed, kwamen soms tot zinnige oplossingen, verspreiden enkele valse geruchten, maar bovenal wilden ze (meer) informatie. Dit laatste is een opvallend vaak gehoorde klacht in onze moderne informatiesamenleving. Eigenlijk kon er de afgelopen weken geen item in het journaal voorbij komen of hier ging het over.
Ineens begreep ik ook een stuk beter een journaalbericht van enkele dagen geleden: de verwachte explosieve groei van het aantal 'apps' oftewel (mobiele) applicaties.
Uitgaven zullen stijgen van 4 miljard euro in 2010 naar 27 (!) miljard euro in 2014. Dit zijn groeicijfers waar economen slechts van kunnen dromen ongeacht welke markt of welk land.



Apps moeten in wezen worden beschouwd als het nader toegankelijk maken van al bestaande informatie. Informatie op een andere manier toegankelijk maken; is dat eigenlijk niet iets waar archivarissen heel goed in zouden moeten zijn?
Het nieuws van vandaag dat de NS de informatievoorziening naar zich toe trekt is dan ook slechts het begin van een nieuwe informatiewedloop.

Nawoord 9 januari 2011
De brand bij Moerdijk op 5 januari 2011 verliep volgens exact hetzelfde patroon: mensen (omwonenden) die vooral elkaar informeren, terwijl de officiële communicatiekanalen (in dit geval www.crisis.nl) falen. Zie hierover o.a.:
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/1789491/2011/01/06/Sociale-media-genegeerd-bij-info-over-crisis.dhtml