Historische data hebben de toekomst!

Het was, is - en blijft? - een ongemakkelijk huwelijk: historici en hun omgang met (elektronische) data of gegevens. Het knaagt ook aan de kern van de vraag in hoeverre geschiedenis eigenlijk wel een wetenschap is.
Toch lijkt er een duidelijk waarneembare trend dat juist data - en speciaal nieuwe technieken voor verwerking ervan, zoals bv. het georefereren - de geesteswetenschappen c.q. letteren een nieuwe impuls kunnen geven. Lees een uitgebreid artikel uit de New York Times over de zonnige toekomst van de 'digital humanities':

http://www.nytimes.com/2010/11/17/arts/17digital.html?hp

Wat ooit begon als historische computerkunde (toen ik nog op de universiteit zat), met ondersteuning van het hulpvak statistiek, en later de relationele databases is allang achterhaald. Zelf heb ik ten behoeve van mijn dissertatie prosopografisch onderzoek gedaan oftewel het in kaart brengen van een groepsnetwerk, overigens nog zonder gebruikmaking van de computer. Bekijk een fraai voorbeeld van hoe technologie netwerkonderzoek tegenwoordig letterlijk in kaart brengt:



Bekijk het project "Electronic Enlightenment" nader of lees een achtergrondartikel over de werking ervan.

DANS

Het kwantificeren van gegevens is natuurlijk al veel langer een bezigheid van historici, met name op sociaal-economisch terrein. Het zogeheten Nederlands Historisch Data Archief (met historische datasets) werd opgericht in 1989. Na enkele jaren van onzekerheid omtrent het voortbestaan ervan, is dit uiteindelijk ondergebracht in DANS.

http://www.dans.knaw.nl/

http://www.dans.knaw.nl/content/data-archief/datacollecties-dans/historische-wetenschappen

Digitalisering

Digitalisering lijkt juist bijzonder geschikt voor grote eenvormige bestanden als kranten, boeken, foto's etc; overwegend historische data dus. Archieven in de zin van documenten blijven hier tot nog toe helaas bij achter, deels vanwege hun vaak unieker karakter maar wellicht ook wegens de wet van de remmende voorsprong (microfiches). Of is er niet ook sprake van een wezenlijk gebrek aan durf om te kiezen?
Archieven zouden zich, in de informatiestrijd tussen de diverse erfgoedinstellingen, moeten gaan afvragen of zij niet sneller meer zouden moeten laten digitaliseren in plaats van de plukjes aan bestanden nu. De bestaande digitalisering is daarnaast vrijwel volledig gericht op het bedienen van de genealogen, een voorspelbare maar tegelijk erg behoudende strategie.
Het bijzondere van al die data is dat ze hoe dan ook gebruikt gaan worden door andere mensen dan verwacht (de professionele onderzoekers). De uitkomsten zullen dus ook deels onverwachts zijn.
Met oude data nieuwe dingen doen is, kortom, eigenlijk een hele spannende uitdaging. Zelf heb ik inmiddels ook al ondervonden dat het associatief zoeken via internet (googelen) verrassende uitkomsten met zich meebrengt.