De laatste brief (1): afscheid van een president

In 1994 verraste Ronald Reagan vriend en vijand met een ingezonden brief gericht aan het Amerikaanse volk. De voormalige president bekende Alzheimer te hebben. In de brief deed hij een oproep hem en zijn familie verder met rust te laten. Behalve een ontroerende brief, vonden velen het tevens een zeer waardig afscheid.



Vanaf dat moment tot aan zijn dood tien jaar later leefde Reagan teruggetrokken uit de openbaarheid. Bij zijn staatsbegrafenis in 2004, viel het op hoezeer Amerika eigenlijk verknocht was geraakt aan hun 40e president: de emoties van talloze mensen waren oprecht.

Herdenking

Momenteel is men eveneens weer in de ban van deze oud-president. Behalve dat het dertig jaar geleden is dat hij in 1981 het presidentschap oppakte, werd hij in 1911 geboren op 18 februari: honderd jaar geleden dus. Lees een artikel uit de New York Times over deze herdenking en de zoektocht naar Reagans ongrijpbaarheid:

http://www.nytimes.com/2011/02/05/arts/television/05reagan.html?scp=2&sq=ronald%20reagan&st=cse

De jongste zoon van Reagan, Ron, schreef ter gelegenheid een zeer openhartig boek over zijn vader die eigenlijk ook voor het gezin een groot mysterie was:

http://www.nytimes.com/2011/01/28/books/28book.html?scp=3&sq=ronald%20reagan&st=cse

Een overzicht van de festiviteiten:

http://www.archives.gov/presidential-libraries/reagan100/

Dutch

Als jongentje kreeg Reagan de bijnaam "Dutch" mee van zijn vader. Dit had een tweeledige oorzaak: enerzijds zijn voorkomen als klein dikkerdje ('chubby'), anderzijds zijn haarstijl. Het verdient nog eens nader onderzoek waarom Nederland eigenlijk op deze onvrijwillige wijze de Amerikaanse cultuur en beeldvorming is binnengedrongen. Evenals dat wij pas een standbeeld voor Hansje Brinker hebben opgericht, omdat de Amerikanen deze legende zo bijzonder vonden.
Dutch zou tevens de titel worden van de officiële biografie uit 1999 door Edmund Morris, die dertien jaar lang aan het boek werkte. De biografie kreeg opmerkelijk genoeg fictieve elementen mee omdat de auteur niet goed raad wist met Reagans dubbelzinnigheden.


Succesvol president

Reagan was al de oudste president bij zijn aantrede. Velen zagen het niet in hem zitten, deze voormalige B-acteur. In Washington beschouwde men hem zelfs als een extremist.
Tegen de verwachtingen in deed Reagan het daarentegen opmerkelijk goed als president. Wat men gemakshalve vergat, was dat dit zijn derde poging was om president te worden. En dat hij al vanaf halverwege de jaren zestig gouverneur was geweest.
'The Great Communicator' werd zijn nieuwe bijnaam. Reagan had daarbij geen diepere filosofische gedachten, maar bood slechts simpele retoriek. Die had hij ontwikkeld via het woordvoerderschap voor General Electric in de jaren vijftig dankzij welke hij het hele land had doorkruist.
Bovenal gaf hij het land zijn zelfvertrouwen weer terug. Dit leidde onder meer tot een van de beroemdste campagnefilmpjes ooit.



In de voorgaande twee decennia was Amerika langzaam ten onder was gegaan in een culturele oorlog tussen conservatieven (de 'silent majority' van Nixon) en liberaal-progressieven. Volgens sommigen houdt deze interne oorlog in velerlei gedaante het land nog immer gespleten.

Erfenis

Het beëindigen van de Koude Oorlog was ongetwijfeld zijn grootste prestatie: daarmee maakte hij letterlijk geschiedenis. De aankondiging van het SDI of zogeheten ruimteschild werd destijds gedeeltelijk met hoongelach ontvangen. Haalbaar of niet, het bracht de Russen ertoe de onderhandelingstafel op te zoeken: tegen de zoveelste wapenwedloop konden zij niet op.
De Iran-Contra affaire overschaduwde zijn tweede termijn als president. Wat begon met een vliegtuigcrash, waar tussen de wrakstukken onder meer gevoelige papieren werden ontdekt, eindigde bijna in impeachment. Eens te meer bleek, onder het mom van de nationale veiligheid, een schaduwregering operationeel die het minder nauw nam met de regels van de democratische rechtsstaat.
De president ontkende opdracht te hebben gegeven tot de wapendeal maar de documenten boden een ander verhaal. Lees een becommentarieerd rapport met sleuteldocumenten over deze kwestie van de National Security Archive. Een eventuele relatie tussen Reagans nalatigheid en zijn latere ziekte wordt overigens ontkracht.

Identiteit

De grote overheidsbezuinigingen van toen hebben uiteindelijk wel een enorme wissel getrokken op Amerika's eigen toekomst: in feite is sinds de jaren tachtig de middenklasse in de V.S. zo goed als verdwenen. Allerlei sociale voorzieningen zijn wegbezuinigd in het kader van maatregelen tegen zogeheten 'Big Government'.
Zelf ben ik min of meer opgegroeid met Reagan als president, een man die notabene ouder was dan mijn opa. De jaren tachtig zijn daarnaast mijn decennium, waaraan ik een groot deel van mijn (culturele) identiteit ontleen. Hij was, samen met Margaret Thatcher, de dominante politieke figuur bijvoorbeeld in de satire van Spitting Image. Hoe dan ook anders te eindigen?