Het loopje van John Wayne

Ik heb altijd al eens een blog willen besteden aan John Wayne, ook al valt hij strikt genomen buiten de 'scope' van de thematiek van dit weblog. Er zijn dagen dat ik smacht naar John Wayne òf een western meer in het algemeen. En aangezien de twee vaak samengaan is het eindresultaat dan ook bijna onvermijdelijk: een western, met John Wayne in de hoofdrol. Gelukkig voorziet de BBC regelmatig in deze behoefte!

Westerns

De western is de archetype Amerikaanse film voordat, eerst de musical, en later de misdaadfilm het Hollywood-scherm gingen domineren. Een western leent zich gemakkelijk voor het grote epos van de 'foundation' of grondvesting van de moderne Amerikaanse samenleving en de ontginning van het land in de 19e eeuw. Belangrijke thema's zijn altijd weer mens tegen de natuur (indianen) en goed tegen kwaad. De western is kortom het referentiepunt als het om de geschiedenis van de Verenigde Staten gaat.


In 2005 boog ook de succesvolste hedendaagse regisseur Steven Spielberg zich over dit genre, resulterend in de televisiereeks Into the West die toen met veel bombarie werd gelanceerd. Bij mijn weten is die serie niet op de Nederlandse televisie te zien geweest, maar de liefhebbers kunnen met ingang van vanmiddag terecht op de BBC (na, uiteraard, eerst een western met John Wayne). Bekijk de website:

http://alt.tnt.tv/itw/

John Wayne

Wat maakt John Wayne nu zo bijzonder? Daar zijn natuurlijk al diverse boeken over geschreven. Vaststaat dat hij in de loop van de tweede helft van de 20e eeuw als icoon van mannelijkheid is gaan gelden. De twee zijn dan ook inmiddels synoniem van elkaar geworden, tot ver buiten de eigen landsgrenzen aan toe. Zijn filmrollen waren daar natuurlijk mede debet aan.
De manier waarop hij loopt, al slepend en wiegend met zijn heupen, is onnavolgbaar. Eigenlijk is het een moonwalk in slow motion. Als je dit eenmaal weet en erop let wordt het telkens alleen maar fascinerender: zo'n grote, forse man en dan zo'n sensueel, bijna vrouwelijk loopje. Heupwiegend en toch mannelijk? Zie daar een van de vele paradoxen in zijn leven.
Zo ook het feit dat de acteur al sinds vroeg in zijn carrière een haarstukje droeg. Eind november 2010 werd bekend dat een toupet, gedragen door John Wayne in de film Eldorado, geveild zou worden bij veilinghuis Bonhams. Het kleinood werd getaxeerd op circa 1.000 dollar.

http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-11874166

Zijn stem en dictie mogen er trouwens ook wezen. Zijn 'Yooho!' ter aansporing van de cavalerie, aangevuld met gezwollen muziek, bijvoorbeeld. Op Youtube is een prachtig filmpje te vinden - eigenlijk een soort miniles in de Amerikaanse geschiedenis - waarin hij een bepaalde tekst voorleest aan de hand van een taalkundig gegeven: het verbindingsstreepje.



Patriot

Voordat ik al te lyrisch word moet een enkele kanttekening worden geplaatst. Wayne was een onbeschaamd patriot toen dat nog niet verdacht was; zijn nagedachtenis is hierdoor in zekere zin verdraaid door bepaalde uitspraken. Wayne had zeker zo zijn principes en was behoorlijk conservatief.
Erg wrang vond ik het overigens om te lezen dat een gedeelte van de filmcrew (maar liefst 41%) van de Conqueror uit 1956 later kanker ontwikkelde door de opgelopen straling als gevolg van atmosferische atoomproeven in de woestijn van Utah. Ook Wayne stierf in 1979 aan (maag)kanker.
In de tweede reeks van The Sopranos haalt "T" Gary Cooper en John Wayne aan als mannen van staavast die niet wijfelden bij de hun gestelde (filmische) taak, maar ook niet belast werden door de hedendaagse verwachting achteraf 'in touch' te zijn met hun gevoelens (zijn eigen dilemma).

True Grit (1969) en (2010)

Wayne ontving in 1969 een Oscar voor beste mannelijke acteur wegens zijn rol in True Grit. Hierin speelt hij een dronken U.S. marshall, Rooster Cogburn geheten, die door een jong meisje wordt ingehuurd om de moordenaar van haar vader te achtervolgen.



Enigszins tot mijn horror las ik dan ook vorig (na)jaar over een aanstaande remake van deze film. Gelukkig geheel ten onrechte. Basis voor de remake vormde niet zozeer de versie met John Wayne, maar het oorspronkelijke boek van Charles Portis.
De combinatie van de makers (Coen Brothers) en de hoofdrolspeler (Jeff Bridges) hebben ondertussen alleen maar tot juichende kritieken geluid. Berichtte ik enige weken geleden al over acteur Colin Firth als Oscar-kandidaat, Jeff Bridges is zijn meest waarschijnlijke concurrent. Het zou naar mijn weten een unicum in de filmgeschiedenis zijn als dezelfde hoofdrol, gespeeld door twee verschillende acteurs, in de prijzen valt. Aangezien Bridges ook vorig jaar de Oscar voor beste mannelijke hoofdrolspeler won, lijkt die kans dan ook erg klein.



True Grit: toen en nu

Op youtube is een fraaie reconstructie te zien over de oorspronkelijke filmlocaties gebruikt in de film van 1969. Over context en authenticiteit gesproken! Daar kunnen archivarissen en historici beslist nog een puntje aan zuigen, wanneer zij het over deze thematiek hebben.