Thomas Stevens
Thomas Stevens (1854-1930) wordt algemeen als de eerste wereldfietser beschouwd. Van april 1884 tot eind 1886 ondernam hij deze bijzondere tocht om de wereld, volgens De locomotief - om precies te zijn - 'een vélocipèdereis om de wereld'. Anderen, als De Gooi-en Eemlander, verwezen naar termen als 'een wieler' of 'tweewieler'; het Rotterdamsch Nieuwsblad hield het daarentegen op 'een rijwieler'. Met andere woorden: de fiets was als fenomeen en begrip nog lang niet ingeburgerd.
Amerika
De jonge Engelsman, die al jong naar de Verenigde Staten was vertrokken, fietste eerst van San Franciso naar Chicago in 42 dagen oftewel 50 Engelse mijlen per dag, en vandaar door naar Boston waar hij op 4 augustus 1884 arriveerde. Hij had nauwelijks bagage bij zich; zijn jas fungeerde tevens als tent en matras.
Hij was weliswaar niet de eerste die deze transcontinentale tocht per rijwiel ondernam - zeven man gingen hem vanaf begin jaren tachtig vooraf - maar wel de eerste die hier in slaagde. De bergketens en woestijnen vormden een serieuze hindernis; Stevens legde dan ook eenderde van de route te voet af.
Sponsor
Gedurende de winter verbleef hij in New York waar hij zijn verhaal uitwerkte voor artikelen in Outing. De eigenaar van dit blad, Col. Pope, besloot vervolgens zijn idee voor een wereldreis te sponsoren. Na in het voorjaar van 1885 vanuit New York per stoomboot naar Liverpool te zijn gegaan, fietste hij op 4 mei door naar Dover. Hier stak hij het Kanaal over.
Europa
Vervolgens fietste hij via Parijs, Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Turkije naar Constantinopel. Hier verbleef hij zes weken. Vervolgens ging het door via Angora, Yozgat en Ergeroem naar Tabriz, waar hij eind september 1885 arriveerde. Te Angorn, Yusgat en Sivois moest de gewapende macht eraan te pas komen anders zou hij door de nieuwsgierige massa zijn verdrukt. Onderweg was hij eenmaal aangerand, maar hij had aan de belagers weten te ontkomen.
Azië
Via Meshed, Teheran en Herat reed hij door naar het Midden-Oosten. Ruim een maand later, begin december, arriveerde 'de koene wielrijder' in Teheran om aldaar de winter door te brengen als gast van de Sjah van Iran.
Op de laatste paar dagen van zijn tocht had hij maar liefst 200 Engelse mijlen of ruim 100 kilometer per dag afgelegd. De wegen in Perzië, 'die door het verkeer der kaamelen hard en gelijk zijn', bleken zeer geschikt voor vélocipèdes!
India
Op zijn gehele reis door Bengalen had hij slecht weer; niet verwonderlijk gedurende de moesson. De wegen waren in stromen veranderd en zijn kleren kletsnat. Hij reed door districten waar de inlanders bij massa's stierven (Bengalen werd wel vaker geteisterd door massale hongersnoden).
Dat Stevens zelf gezond bleef, ondanks dat hij overal water dronk en ook anderszins onvoorzichtig was (volgens hem onvermijdelijk op een fietsreis door India in de maanden augustus en september), weet hij aan zijn dagelijkse lichaamsoefeningen.
'Niettegenstaande alle ongemakken, was ik toch steeds opgetogen over de prachtige wegen, die op veel plaatsen zoo gelijk als asphalt plaveisel zijn. Van Lahore tot Sasseram, een afstand van 1.000 mijlen, is de weg de schoonste ter wereld.'Hij wilde slechts enkele dagen in Calcutta verblijven anders vreesde hij in China door de winter te worden overvallen. Zijn plannen om voor Kerstmis terug in Amerika te zijn lagen inmiddels in duigen.
China
Desondanks kostte zijn tocht door China hem uiteindelijk nog de meeste moeite. Hier werd hij, gezeten op zijn hoge machine, voor een afgezant van de duivel gehouden. Men begon hem met stenen te bekogelen en wilde hem te lijf gaan. Te Kan-teho-foe moest hij bij een overheidsdienaar in huis vluchtten en door soldaten met gevaar voor eigen leven worden beschermd. Zijn fiets viel in handen van de bevolking die enkele spaken brak.
 |
| Stevens belaagd in China. |
Wegens zeer slecht en regenachtig weer maakte hij eveneens weinig voortgang: de fiets werd af en toe door hemzelf geduwd of door enkele koelies gedragen. Door zijn revolver te tonen wist hij soms erger te voorkomen. De laatste etappe ging door Japan van Nagasaki naar Yokohama, waar hij op 17 december 1886 arriveerde. In januari 1887 was hij terug in San Francisco.
Afloop
Naar eigen zeggen had hij 13,500 mijl (ca. 22.000 km) gefietst maar van deze totale afstand had hij een flink deel gelopen. In 1887 verscheen zijn verslag getiteld Around the World on a Bicycle, een instant bestseller.
Zijn reputatie was meteen zo groot dat hij het jaar daarop namens de New York World de ontdekkingsreiziger Stanley ging vinden. Stanley - die zelf eerder dr. Livingstone had gevonden in Afrika - was nu zelf in de Kongo zoekgeraakt. Stevens wist hem inderdaad als eerste te traceren.
Na enkele jaren van reizen keerde Stevens in 1895 terug naar Groot-Brittannië waar hij uiteindelijk directeur van een theater zou worden. Zijn fiets werd door de fabriek van Pope bewaard, maar in de Tweede Wereldoorlog omgesmolten voor metaal.
Bronnen
De locomotief 13-06-1885
De Gooi-en Eemlander 26-09-1885
Rotterdamsch Nieuwsblad 26-10-1885
http://www.adventurecycling.org/default/assets/resources/201005_TheFearlessTraveler_Koss.pdf
http://www.japanbiking.com/tours-2/previous-tours/thomas-stevens-1884/
http://www.bikechina.com/ct-tstevens-maps.html
Project Gutenberg: Around the world on a bicycle, deel 1 en deel 2
Reeds verschenen:
Wereldfietsen (1): de oorsprong
Wereldfietsen (2): 'Groote Tochten'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten