Wereldprimeur GP van Zandvoort 1968 (2): helmen of vleugels?

bron: Fotocollectie Anefo

De belangrijkste introductie ten behoeve van de veiligheid van autocoureurs in de Formule 1 tot dan toe ontging aldus bijna iedereen. Er zijn dan ook slechts twee foto's van Dan Gurney met helm op in de pitsstraat van Zandvoort bekend. Dit had tevens nog een andere reden.


Summary
Whilst Dan Gurney's first showing of the new full-face crash helmet at Zandvoort went by largely unnoticed, most cameras were clearly focused on Ferrari's new type rear wing. This was nothing less than a revolution in car design and a major advancement in technology.

Anefo

Namens het Nederlandse fotografencollectief Anefo was ook de fotograaf Joost Evers dat weekend actief op Zandvoort maar de pech wil dat hij geen foto's van Gurney heeft gemaakt. Toont zich hier wellicht diens onervarendheid als algemeen fotograaf i.p.v. een specifieke sportfotograaf?
Zijn aandacht werd ondertussen vooral getrokken door het gebruikmaken van achtervleugels door het team van Ferrari; hij maakte hier maar liefst zeven foto's van. Zandvoort was slechts de tweede wedstrijd in de geschiedenis waarin deze vleugels werden gebruikt en op zijn minst een even belangrijke nieuwigheid als de introductie van de gesloten racehelm voor de toekomst en modernisering van de Formule 1.

Ferrari's met achtervleugel

De achtervleugels waren twee weken eerder door de Italiaanse renstal voor het eerst toegepast in de GP van België ter verhoging van de neerwaartse druk op de achterwielen. Ook bij het team van Brabham was dat het geval (zie bv. ook de eerdere trainingsfoto met Jochen Rindt, die daarnaast ook nog iets van voorvleugels heeft).
Dat het systeem werkte, was al gauw duidelijk. In België stond Chris Amon namens Ferrari met 4 seconden voorsprong op de kop van het veld; ook in Zandvoort was hij de snelste in de training (en Rindt notabene tweede). Op onderstaande foto raast Amon, met teamgenoot Ickx achter zich aan, door het Scheivlak. Let, behalve het summiere hekwerk of kippengaas ter preventie van ongelukken, vooral ook op de twee politieagenten op de voorgrond.

Zoekplaatje

De volgende foto is daarentegen een mysterie. We zien een piepjonge Jacky Ickx achter het stuur van, opvallend genoeg, de wagen van Chris Amon. Naast de wagen zit een peinzende ingenieur Mauro Forghieri te kijken naar de nieuwe achtervleugel, terwijl hij de helm van Ickx in zijn rechterhand houdt. Ickx op zijn beurt lijkt vooral de spiegels te checken alsof hij weten wil welk zicht hij nog naar achteren heeft met zo'n rare stabilisatorvin achterop.

Volgens het onderschrift  (of de metadata) zou de foto van de GP van België moeten zijn, maar het startnummer (9) is dat van Zandvoort en Chris Amon. De pitsentourage doet daarentegen allesbehalve Nederlands aan en ook het nummerbord van de geparkeerde Citroën is dat beslist niet. Wellicht dat Ferrari na de race reeds de startnummers had omgewisseld en Ickx even in de gelegenheid stelde tot proefdraaien?

Zandvoort: regenrace

De GP van Zandvoort in 1968 kwam daarmee - bijna - twee belangrijke primeurs toe in de geschiedenis van de Formule 1:  de introductie van de gesloten racehelm voor coureurs en de installatie van achtervleugels op de bolides. De eerste primeur blijft desalniettemin geldig, zelfs al zou het slechts gaan om de eerste openbare vertoning van het nieuwe type racehelm.
De wedstrijd op Zandvoort was de vijfde race van dat seizoen. Het was het hele weekend regenachtig. In dat feit zit tevens een belangrijke overeenkomst met de volgende wedstrijd in Duitsland. Wellicht dat Gurney de helm in eerste instantie daarom ook mee nam naar Zandvoort.

Dan Gurney op de startrij met naast hem Jo Siffert.

Gurney kwalificeerde zich uiteindelijk als 12e maar viel uit in de race in de 63e ronde met een slippend gaspedaal. Dit Brabham BT 24 chassis (no. 3) zou trouwens in alle vier de races van deelname uitvallen.

Nurburgring 1968

Als bewijs van Gurney's latere, echte gebruik van de helm tijdens de GP van Duitsland hier nog even wat fotografische bewijzen. Allereerst zien we hem in de pits in zijn fors uitgevallen Eagle Weslake (vergelijk de veel kleinere Brabham) met de helm in kwestie ondersteboven rustend op zijn schoot. Op de tweede (kleuren)foto een fraaie close-up van Gurney in actie. De regenachtige omstandigheden dat weekend waren een belangrijke reden om de helm te dragen, zoals vooral uit de derde foto genomen in de stromende regen blijkt.

Bron: Harry's archive

Jacky Ickx

Jacky Ickx heeft overigens verklaard dat de eerste generatie gesloten racehelm vooralsnog geen verbetering was. Het vizier kon in eerste instantie niet open; het zat vastgeklemd in de rubberen afsluitring rondom het vizier. Dit zorgde met name bij de start voor mist en condensvorming aan de binnenkant, een effect dat bij regen nog vele malen erger was.
Dit maakt overigens des te nieuwsgieriger naar de beweegredenen (en eerste ervaringen) van Dan Gurney die, duidelijk niet zonder reden, juist de regen uitkoos ter debutering van de gesloten racehelm!
Naar eigen zeggen was Ickx trouwens de eerste/enige die bij aanvang van het raceseizoen in 1969 een dergelijke helm droeg. Op onderstaande foto zien we hem op Zandvoort in 1969 met zijn nieuwe, tweede type gesloten helm van een concurrerend merk (Bell); ditmaal dus met openslaand vizier.

bron: tumblr (deeplystirredsoul)

Gerelateerde blogs:

Wereldprimeur(s) GP van Zandvoort 1968 (1): debuut gesloten racehelm.
GP van Zandvoort 1971: banden of velgen?
Brand en de autorensport 1: Zandvoort
Welke crash zag ik precies? Context, authenticiteit en herinnering: Zandvoort (2)