Archieftrends in 2011

Trends worden in toenemende mate belangrijk in ons leven getuige de opkomst sinds enkele jaren van het zogeheten trendwatching en de bijbehorende trendwatchers. Bekijk de site van de marktleider op dit gebied of het betreffende nieuws. Daarorm bied ik hier - hopelijk - een verfrissende kijk op wat archivarissen zoal dit jaar te wachten staat.

Werknemers: meer zingeving

Ontstressen schijnt het sleutelwoord te zijn voor 2011 met als gevolg een heuse wellnessrevolutie. Dit zal, in de vorm van de almaar groeiende zingevingsindustrie, natuurlijk ook op de werkvloer zichtbaar worden. Verwacht dus meer collega's die aan bijvoorbeeld meditatie of yoga doen tijdens het werk (zonder dat dit misschien direct opvalt qua uiterlijk gedrag), en niet langer alleen na het werk met allerlei interessante cursussen in de creatieve sector bezig zijn. Nu zijn archiefdepots gelukkig van nature prima geschikt als zingevingsruimte dus hoeven er in elk geval geen nieuwe kantoorruimten bij te komen of bestaande te worden omgebouwd tot stilteruimtes e.d.
Ook jongeren zijn klaar met de stress en de hoge werkdruk die tot nog toe vooral door de ouderen of babyboomers werd ervaren. Het jaar van de laidback-cultuur is, vanuit archivistisch oogpunt bekeken, natuurlijk hoogst gevaarlijk, want er moet wel goed gearchiveerd blijven worden (liefst zelfs beter). Een omslag in individualistisch escapisme ligt daarmee op de loer: houdt u collega's dus extra scherp in de gaten, zeker bij de eerste tekenen van slordigheid in het werk.

Ongunstige perspectieven archiefsector

Jongeren worden daarnaast ook minder kieskeurig in welk soort werk ze doen: ze plaatsen eigen vrijheid boven de agenda van hun baas. Carrière maken in het archiefwezen was natuurlijk altijd al een licht dubieuse bezigheid maar mocht u zich, als oudere werknemer onder invloed van alle aandacht voor zingeving, aangesproken voelen dan is dit wellicht het moment om tot een heroverweging te komen.
Of dit omgekeerd ook betekent dat jongeren nu (in tegenstelling tot vroeger) wel graag het archiefwezen in willen - minder kieskeurig geworden als ze zijn - valt echter ernstig te betwijfelen. Plaats maken door ouderen voor jongeren bij wijze van kwaliteitsimpuls heeft dus vooralsnog weinig zin.

'Urban open workspaces'

Behalve dat de depots massaal als zingevingsruimte kunnen worden aangeboden of wellicht zelfs verhuurd, hoeft u ook niet meer op kantoor te komen in het kader van de zogeheten 'urban open workspaces'. Het aloude thuiswerken of telewerken maar dan iets hipper en gezelliger: op straat, in de kroeg etc dankzij wifi.
Dit is dan wel alleen geschikt voor de zogeheten stadsnomaden. Het merkwaardige fenomeen doet zich namelijk voor dat werknemers die van ver komen, meestal ook meer op kantoor aanwezig zijn. Dat heeft echter, naar nu dus blijkt, niets met hun algemene discipline te maken maar komt dus omdat zij ontstoken zijn van bepaalde elektronische diensten. Voor de provincialen is er gelukkig nog altijd het programma Boer zoekt vrouw om bij weg te dromen, ook overdag.

Web 2.0: social media

iPhone-gebruikers moet wellicht nog even, voor alle duidelijkheid, worden gemeld dat we reeds in 2011 zitten. Bij hen ging het alarm niet af bij de start van het nieuwe jaar, nadat dit ook al eerder was gebeurd bij de overgang van zomer-naar wintertijd in het afgelopen najaar. Bekijk een reportage hierover.
2011 blijft hoe dan ook het jaar van de social media. Het eigen netwerk wordt nog belangrijker in het vinden van informatie: ieders sociaal netwerk wordt echter voortaan gerangschikt boven algemeen googlen.
Context van informatie wordt dus nog belangrijker voor de samenleving dan het al was voor archivarissen, zij het niet algemeen onderkend, waarmee een puur archivistisch pad wordt ingeslagen. Nu moet dit feit alleen nog iets duidelijker aan de archiefsector zelf worden verteld: 1) dat zij heel goed zijn in het ontsluiten van informatie en 2) daar misschien ook wat meer mee zouden moeten doen.

Internetveldslag: informatiefundamentalisten vs. monopolisten

Dit jaar wordt tevens waarschijnlijk een beslissend jaar in de slag om de internetvrijheid en daarmee wereldwijde toegang tot informatie: de informatiefundamentalisten (open systeem) versus de monopolisten (gesloten systeem, oftewel kennis is macht). Terwijl de overheid nog hoofdzakelijk is ingericht volgens de wetten van de industriële samenleving, is de digitale consument hem al lang en breed voor.
Als overheidsmedewerker 2.0 bevindt u zich hier in een lastig parket, maar wees niet bang om ethisch te handelen volgens de beroepscode der archivarissen en het pad van Wikileaks te volgen - ook al zijn evt. onthullingen in onze sector wellicht wat minder spectaculair.

Migratiestroom archivarissen?

In België houdt men het nochtans liever bij 1.0: zelfs sollicitatiebrieven worden daar nog het liefst handgeschreven ontvangen! En nee, dit is geen slechte Belgenmop 2.0. Bekijk het bericht.
Voor de meer traditioneel ingestelde archivarissen lonkt dus mogelijk - alsnog - een carrière. In België wordt de archivaris tenslotte ook nog vaak als wetenschappelijk medewerker geafficheerd en gewaardeerd. Daarom alvast enige tips voor uw Belgische sollicitatiebrief.
In Australië hoort het beroep van archivaris overigens tot die van beschermde beroepsgroepen, dat wil zeggen dat u zelfs voorrang krijgt bij eventuele emigratie naar dat land.

Rapportbestrijding

Een mogelijke herwaardering van de schriftcultuur kan tevens tot voor archivarissen gevaarlijke initiatieven leiden: de aangekondigde dood òf althans hervorming van het rapport als uiting van de heersende managementcultuur. Hoe minder er te archiveren valt, hoe slechter tenslotte.
Lees meer over deze (gevaarlijke) hervormingsideëen en de benodigde grote paradigmawisseling tussen professionals en hun organisatie.

Nieuwe selectiemethodiek: gewoon googlen

Dezelfde (?) trends als bovenstaande zullen gedeeltelijk ook bepalend worden voor de nieuwe selectiemethodiek, zoals die in 2011 definitief zijn beslag zal krijgen. De impact hiervan lijkt overigens nog nauwelijks tot de goegemeente van archivarissen, laat staan doelgroepen als historici doorgedrongen te zijn. Zou dat wellicht komen omdat professionele archivarissen steeds minder inventariseren en historici steeds minder in archieven zitten?
Van negatieve selectie naar positieve selectie (bewaren wat we echt willen bewaren) betekent bijvoorbeeld onder meer het weggooien van complete archieven. Maar tegelijk ook dat over trendy topics meer bewaard blijft. Raadpleeg dus voortaan regelmatig lijstjes als 'meest ingetikte zoektermen' in google of 'meest gelezen (berichten)' op nieuwssites, bij wijze van alternatieve selectielijst.

Het wordt al met al een bijzonder archiefjaar!