Elke keer als ik mijn laptop opstart, krijg ik automatisch een plaatje te zien van een opstijgende Space Shuttle. Als ruimtevaartliefhebber heb ik nooit de behoefte gevoeld om daar iets aan te veranderen. In 2011 nemen we desondanks een klein beetje afscheid van de ruimte.
Laatste vluchten
Het is al enkele maanden wachten op de een-na-laatste vlucht van de Space Shuttle en daarmee tegelijk de laatste vlucht van de Discovery. Het vertrek van het ruimteveer (vlucht STR-133) stond oorspronkelijk gepland voor het najaar van 2010. Het aftellen werd op 5 november stilgezet nadat er lekkage was ontstaan op het platform. Naar het er nu naar uitziet, zal dit pas 24 februari 2011 worden (eerder was nog sprake van 3 februari). Ondertussen heeft een van de astronauten zich geblesseerd bij een fietstocht en is vervangen.
Lancering van de Endeavour, de laatste vlucht stond eerst gepland voor 1 april 2011 maar dat is inmiddels verschoven naar 19 april. Ook hier verloopt niet alles naar wens. De gezagvoerder, Mark Kelly, is getrouwd met Gabrielle Cliffords: inderdaad, het neergeschoten en ernstig gewonde lid van het Amerikaanse Congres.
Remembrance Day: NASA
Vandaag (27 januari) is het zogeheten Remembrance Day voor de NASA. Vlaggen hangen halfstok. Toeval (?) wil dat de drie grote rampen uit de geschiedenis van het ruimtevaartprogramma binnen enkele dagen van elkaar zijn gebeurd, zij het met een tussenpoos van enige decennia. Eerder blogde ik al eens over dit fenomeen i.v.m. rampen op het circuit van Zandvoort.
Apollo 1
Op 27 januari 1967 ontstond er felle brand in de capsule van Apollo 1 op het lanceerplatform: alledrie de astronauten kwamen om, gevangen als zij zaten in hun riemen en pakken en niet bij machte om het luik te openen. De ramp zorgde voor belangrijke aanpassingen aan het oorspronkelijke ontwerp. Het maanprogramma zou verder zonder verlies aan levens verlopen maar niet zonder het drama met Apollo 13.
De capsule wordt nog immer bewaard, zij het niet tentoongesteld. Lees meer over de conservering en archivering van de capsule:
http://www.collectspace.com/ubb/Forum41/HTML/000029.html
Challenger
Op 28 januari 1986 ontplofte de Challenger in de 73e seconde van haar vlucht: alle zeven astronauten kwamen daarbij om het leven. Later onderzoek wees de befaamde O-rings (of afsluitringen van de stuwraketten) aan als belangrijkste oorzaak. NASA was ervoor gewaarschuwd dat deze niet berekend waren op strenge vorst en mogelijke krimping van het rubber. Eigen onderzoek wees tevens uit dat de astronauten vermoedelijk nog in leven waren na de ontploffing en pas stierven door de impact van de intact gebleven capsule op het water. Als ruimtevaartfanaat keek ik in verbijstering live mee.
Columbia
Op 1 februari 2003 brak de Columbia uiteen bij terugkeer in de dampkring: de vlucht had nog 16 minuten te gaan. Tijdens de lancering had een stukje schuimrubber een gat in het hitteschild op de vleugel veroorzaakt. De brandstoftanks zijn voorzien van een beschermende laag die tijdens de lancering in kleine brokjes naar beneden valt. Een en ander was in slowmotion goed te zien.
De enorme natuurkrachten bij terugkeer deden vanzelf de rest. Zelfs al door een klein gaatje raken de luchtstromen rondom het toestel totaal ontregeld, met als gevolg oververhitting en destructie. Tegen een heldere hemel over Texas daalde een korte sterrenregen van brokstukken neer. Ook ik keek vol ongeloof en ontzetting toe.
Het einde van een tijdperk
Ik kan mij nog goed herinneren dat ik in 1981 live naar de lancering van de eerste Spaceshuttle (Columbia) keek, wat voor mij ongeveer zo spannend was als de landing op de maan moet zijn geweest voor de generatie mensen die dat heeft meegemaakt. De hernieuwde race om de maan is nu een Chinees onderonsje geworden, met mogelijk India als enige concurrent.
Dat de Amerikanen geen opvolger voor de spaceshutle klaar hebben staan is bijzonder te noemen. Bij technologische ontwikkelingen is bijna altijd sprake van vervanging en opvolging. Voor het geval er iets mis gaat met het internationale ruimtestation, zijn zij bijvoorbeeld geheel van derden afhankelijk.
Het design van dit ruimteveer is overigens altijd als een ongelukkig compromis beschouwd. Het gevaarte is technisch gezien zo complex, dat er eigenlijk continue van alles mee aan de hand is en dus zeer onderhoudsgevoelig. Verbazingwekkend blijft het, ook na de eerste ramp met de spaceshuttle, dat men nooit voorzien heeft in een veiligheidsmechanisme voor de astronauten.
Het begin van een ander
Daarmee is er echt sprake van het einde van een technologisch tijdperk, evenals met de laatste vlucht van de Concorde in 2003 het geval was. Zijn we het tijdperk van de technische vooruitgang in het vliegen soms voorbij? Gelooft de mensheid niet meer in bemande ruimtevaart?
Vermoedelijk zal in de loop van dit jaar wel het begin van een ander tijdperk worden ingeluid. Al bijna 400 passagiers hebben betaald voor een kans een uur lang in de ruimte te verblijven en o.a. gewichtloosheid te ervaren met de Virgin Galactic. Kosten voor een ticket: 200.000 dollar
http://www.virgingalactic.com/
Nawoord 28 januari 2011
In de media diverse aandacht vandaag voor de herdenking van de ramp:
http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-12302960
http://www.bbc.co.uk/news/magazine-12306318
De museale toekomst van de Space Shuttle is hoe dan ook verzekerd:
http://www.nytimes.com/2011/03/09/science/space/09shuttle.html?hp
Geen opmerkingen:
Een reactie posten