Adopteer een archief!

De politie van Dubai heeft dit jaar enkele hele dure sportwagens aangeschaft voor het korps. Nederland kende ooit een soortgelijke traditie op dit terrein: de Porsche 911 targa van de KLPD.

Summary
With the onset of the digital age, the longevity of older records on paper are endangered. Instead of digitizing archival collections as the only viable solution, we need to think of other ways of opening up older paper records.

Boek

Binnenkort komt een boek uit over de geschiedenis van dit korps geschreven door Telegraaf-journalist Olof van Joolen, getiteld Baas van de Snelweg. Tussen 1960-1995 werd met ruim 500 Porsche's gereden: eerst de 356, en later hoofdzakelijk de 911 Targa. Ook ik had als jongetje zo'n speelgoedmodel, waarvan al snel de speciale speaker op de achterklep moest worden gelijmd.

Archief Rijkspolitie

In een krantenbericht (Haarlems Dagblad d.d. 14-08-2013) staat het volgende, opmerkelijke citaat:

In de jaren negentig besloot de KLPD het archief van de Rijkspolitie te vernietigen. De agenten kwamen massaal in opstand, ze blokkeerden de uitgang van het archief en namen alles mee. Zo bleef alles bewaard op zolders

Sindsdien probeert Lex Goumare alles (een 'immense verzameling' volgens Joolen) te verzamelen. Deze man is bezeten van de politieporsches en (zelfbenoemd) archivaris van de AVD.
Om welke archieven het nou precies gaat wordt ondertussen niet geheel duidelijk: de gehele Rijkspolitie ('het archief') of alleen dat ('alles') van de AVD? De website biedt wel de nodige info, maar weinig documenten; er lijkt hier dan ook eerder sprake van datasourcing. Met andere woorden: hoeveel archief van de politie zwerft er (nog) rond op zolders van oud-medewerkers?

Legaal?

Enkele dingen vallen op bij deze actie. Ten eerste de legaliteit ervan: mag ter vernietiging bestemd archief alsnog bewaard worden? Bij mijn weten staat daar geen wettelijke sanctie op. Ten tweede: zijn er andere voorbeelden bekend, met name van de rijksoverheid, dat werknemers het archief van hun werkgever meenemen c.q. ontvreemden?
Natuurlijk worden er wel eens stukken mee naar huis genomen en per ongeluk niet geretourneerd, maar dit is toch van een andere orde van grootte. Ongetwijfeld wordt er soms ook wel eens bewust wat meegenomen omdat men het juist zonde vindt dat iets wordt weggegooid: een omslag, een jaarverslag etc.
Opvallend is tevens dat juist de politieorganisatie hier wel vaker 'last' van heeft. Ik ben al herhaaldelijk berichten tegengekomen dat rechercheurs te vernietigen archieven mee naar huis nemen, omdat zij een bepaald dossier of moordzaak niet los kunnen laten. Maar hoe zit het dan met de rechtsgeldigheid van een eventuele latere vervolging op grond van nieuwe informatie uit oude dossiers die willens en wetens zijn achtergehouden?

Adopteer een archief!

Hoe dan ook: er bestaan dus werknemers met zoveel hart voor de zaak/organisatie, dat zij zelfstandig een archief willen redden en in eigen beheer nemen. Biedt dat eventueel nog mogelijkheden als model voor de toekomst binnen het archiefwezen?
Er zijn vast meer werknemers die als hobby een beetje liefhebberen met papier (en laten we eerlijk zijn: zo moeilijk is archiveren in de basis niet). Mensen die graag tijd en energie willen steken in het ontsluiten van bepaalde gegevens.
Ik denk dan in de eerste plaats vooral aan zaken waar een keur van hobbyisten maar wat graag mee bezig zijn: auto's, treinen, vliegtuigen, maar bijvoorbeeld ook sport, film of muziek. Kortom, randzaken die het leven veraangenamen. Naast de lokale/regionale geschiedenis en genealogie natuurlijk.

Privatisering?

Kunnen overheidsarchieven op deze wijze ook niet gedeeltelijk worden geprivatiseerd en afgestoten? Ik stel daarom een grootschalige herverdeling van de archieven in Nederland voor: naast het aloude herkomstbeginsel tevens naar categorale sector. Nederland kent op dit punt tenslotte een zekere traditie, zelfs al staat die enigszins onder druk.
Zo wilde het stadsarchief Amsterdam enkele jaren geleden bijvoorbeeld al eens een centrum vormen voor financiële archieven. Wat let een TU Delft of Wageningen om nieuwe categorale instituten op te zetten en bijvoorbeeld de archieven van TNO over te nemen?
Profilering dus op het gebied van maatschappelijke sectoren als financiën, techniek of landbouw. Komen dit soort vrij technische archieven daar - bij inhoudelijke experts - in wezen ook niet veel beter tot hun recht dan bij neutrale archivarissen, die er verder weinig of niets mee hebben?

Decentralisatie

Met de fusie van ministeries, provincies, gemeenten en waterschappen wordt de Nederlandse institutionele kaart hoe dan ook opnieuw ingedeeld de komende jaren. Zou dit geen goede aanleiding vormen voor het archiefwezen om naar bredere en vooral andere vormen van samenwerking te kijken, met name over de eigen vakgrenzen heen?
Het dynamische (lees digital born) archief of informatiebeheer vormt steeds meer de leidraad. Voor het vele papier moet dan ook in wezen een nieuwe bestemming worden gevonden. Eentje die niet gericht is op pure bewaring alleen.
Archieven zijn gebaat bij een frequente raadpleging opdat er actieve kennisvergaring-en spreiding plaatsvindt. Juist de inhoud biedt daarbij nieuwe mogelijkheden tot samenwerkingsverbanden.


Gerelateerde blogs:
Digitaliseren en dan vernietigen (?)
Kiezen? Natuurlijke selectie!