Digitaliseren en dan vernietigen (?)

In Groot-Brittannië is grote beroering ontstaan de afgelopen weken over de lotgevallen van een beroemde collectie. Een van de oudst bestaande fotoarchieven ter wereld wordt momenteel gedigitaliseerd. Daarna kunnen de originelen worden vernietigd; een gevaarlijk precedent.

Barnardo's

Barnardo's is een van de grootste liefdadigheidsinstellingen in Groot-Brittannië en een begrip. De activiteiten richten zich op kansarme kinderen en jongeren.

Thomas Barnardo (1845-1905)

Dr. Thomas Barnardo was opgeleid als arts en wilde eerst zendeling in China worden. In 1866 begon hij zijn liefdadigheidsactiviteiten: scholing en zorg van arme kinderen. Al gauw kwam daar in 1870 ook de opvang bij in de vorm van tehuizen. Hij deed dat in oostelijk Londen (Stepney); in 1878 waren er reeds vijftig weeshuizen in de hoofdstad.
Later, na zijn dood, zouden die bekend worden als Dr. Barnardo's Homes. Ten tijde van zijn dood had hij 60.000 kinderen van de ondergang gered. Een deel daarvan waren naar Canada (8.000) en Australië (10.000) verscheept. De 8.046 kinderen die tussen 1882 en 1901 naar Canada vertrokken vormden een derde van één procent van de bevolking.
Na zijn dood werd de organisatie op een nieuwe, permanente leest geschoeid. In de loop van de 20e eeuw verlegden de activiteiten zich meer en meer naar pleegouderschap en adoptie.

Controverse

Barnardo hield er eigenzinnige opvattingen op na. Zo ontvoerde hij regelmatig kinderen waarvan hij dacht dat ze verwaarloosd werden of waarvan hij vond dat ze er onder zijn toezicht op vooruit zouden gaan. Hij noemde dat ook wel 'philanthropic abduction'.
Dergelijke gevallen ken ik overigens ook uit de kerkenraadsnotulen van Breda in de 17e eeuw, waar zogenaamde klopjes kinderen ontvoerden en om redenen van het geloof naar Antwerpen brachten.

Fotografie

Barnardo onderkende van begin af aan de kracht van fotografie bij wijze van 'institutional record keeping'. Dit nog voordat gevangenissen of andere instituties dat deden eind 19e eeuw.
In Stepney begon hij in 1874 met een 'Photographic Department' met twee fotografen in dienst. Bij intrede werd elk kind apart gefotografeerd. Na enige maanden werd opnieuw een foto genomen, ditmaal om de verbetering in levensomstandigheden (en het effect van de liefdadigheid) te tonen.

'Before and after'

Ook hier ontstond echter controverse. Barnardo zou de beelden namelijk manipuleren. Zo gebruikte hij soms modellen voor zijn foto's en werden hun voorkomens extra dik aangezet. Ook kwam hij ter promotie voor fondsenwerving met zogeheten 'before and after' foto's die het publiek in pakketjes van twintig kon kopen.

Digitalisering

Deze unieke collectie van 500.000 foto's m.b.t. de Britse sociale geschiedenis wordt de komende maanden in Manchester door TopFoto gedigitaliseerd. De collectie wordt nog frequent geraadpleegd door nakomelingen op zoek naar hun voorouders: er zijn zo'n 2.000 aanvragen per jaar.
Een klein gedeelte van de collectie zal onder licentie beschikbaar komen bij wijze van inkomstenbron voor Barnardo's.

Vernietiging

Vervolgens zal het oorspronkelijke materiaal worden vernietigd tenzij een ander museum of instelling dat wil overnemen.

'Due to space issues at Barnardo's, the organisation will then destroy the original images unless an archive or museum can be persuaded to save these important historic documents. The material consists of shelving about fifteen feet in length holding archival boxes about 8 inches deep and about 20 inches high. The pages from the original admissions ledgers have been cut out and placed in archival plastic sheets.

The importance of these beautiful images - not just to photographic history but to the study of archive practices and British social history - cannot be underestimated. It is imperative that their material importance is upheld and that they do not become yet another archive solely made up of a smattering of zeroes and ones.'

 

Substitutie

Een bekend fotohistoricus, Michael Pritchard, wees eind juli in zijn blog als eerste op dit reëele gevaar. Hoewel Barnardo's de collectie vooral kwijt wil uit ruimtegebrek, spreekt hij ook zijn bredere zorgen uit:

"The biggest concern is digitalisation and how they see that as a substitute for viewing the original. Digital is never a substitute for the original because there is so much that will never be apparent through digital."

Sindsdien heeft Barnardo's zijn positie enigszins gewijzigd: 'We are looking for a new home.', heet het nu.

Petitie

Inmiddels is er ook een petitie gestart gericht aan de Britse minister van Cultuur. Er zijn al een aantal aanbiedingen van culturele instellingen voor een oplossing.

Literatuur

Memoires Dr. Barnardo: digitaal
Dr. Barnardo as I knew him: digitaal
Children reclaimed for life, dr. Barnardo's work in London: digitaal
Jan Coppens, De bewogen camera. Protest en propaganda door middel van foto's (z.p. 1982); hoofdstuk 2 [Dr. Barnardo]
The camera and dr. Barnardo: tentoonstelling National Portrait Gallery (1974)