Katten
In de collectie bevindt zich een ontroerende serie met zeven 'portretten' van een groep katten die hun permanente intrek hebben genomen in een boekenkast. Ik schrijf hier portretten tussen aanhalingstekens, want uit alles blijkt dat de foto's geen reguliere opdracht betreffen maar veel eerder ter plekke zijn ontstaan. Dit blijkt onder meer uit de rommelige compositie van de foto's, die verder ook niet zijn bijgelicht.
' Kleerekoper'
De katten behoren toe aan ene 'Kleerekoper' volgens het opschrift van de glasnegatieven. Waarschijnlijk betreft het hier een bekende van de fotograaf wiens identiteit bij gebrek aan nadere gegevens niet meer valt te achterhalen. Of toch soms wel?
Dierenvriend
De boekenkast is enigszins provisorisch boven een kleine radiator geplaatst. Dit maakt de eigenaar alvast niet direct ook een grote boekenliefhebber-of verzamelaar: de boeken zijn zo, door uitdroging, in elk geval geen lang leven beschoren. Eerder lijkt hij een echte lezer of gebruiker te zijn, wat ook enigszins uit de rommelige indeling van de planken ter rechterzijde valt te herleiden.
Anderzijds zijn juist de planken rechtstreeks boven de radiator ontruimd maar niet vanwege de boeken. Dit is het exclusieve domein van een groep katten: de eigenaar is dus bovenal een echte dierenvriend.
Cypersen
De katten hebben hun eigen, vaste slaapplek in de boekenkast. Er zijn twee planken voor ze ontruimd of zelfs bewust leeg gelaten. Dat laatste wordt niet helemaal duidelijk omdat er toch nog enkele boeken in staan. Hoe dan ook: twee katten per plank dus als maatstaf. Er liggen zelfs losse kleedjes of kussentjes voor ze om op te gaan liggen.
De katten zijn cypersen en komen waarschijnlijk uit hetzelfde nest: ze zijn ongeveer allemaal even groot. Een van de katten heeft als enige witte pootjes en een wit befje ter nader onderscheid.
Schoteltje melk
Op een van de foto's is de vermoedelijke eigenaar te zien; rechts staat een man in beeld met een glas in zijn hand. Wie goed kijkt, ziet dat links op de foto enkele van de katten zich ondertussen tegoed doen aan een schoteltje melk. Een kat moet daar overigens niets van hebben.
Boeken: zionisme
Desondanks blijft de eigenaar anoniem. Ik heb daarom vooral mijn best gedaan om de boektitels te ontcijferen. Dit onder het motto: leer mij uw boekenkast kennen, en ik vertel u wie u bent. De boeken, met name ter rechterzijde, staan wat slordig in de kast of zijn half omgevallen: dit duidt m.i. eerder op een intensieve lezer (of intellectueel), dan een echte boekenliefhebber.
Links bovenaan staat o.a. Der Heilige Weg van Martin Buber. Dit boek heeft als ondertitel 'Ein Wort an die Juden und an die Volker'. De rede die aan dit boek ten grondslag ligt, werd in 1918 uitgesproken; het boek zelf werd in 1920 uitgegeven. Buber was een Oostenrijks-joodse filosoof en zionist en zou later vooral bekend worden door Ich und du (1923), dat als wegbereider van het existentialisme zou gaan gelden.
Iets rechts daarvan staat (Chajim/Chaim) Bloch, Ostjüdischer humor. Ook dit boek is in 1920 uitgegeven. Bloch (1881-1973) was rabijn, filosoof en schrijver Ook de auteur van een derde boek, Max Brod, valt goed te ontcijferen en tevens de titel: Sozialismus im Zionismus (1920).
Joodse identiteit
De foto's dateren dus in elk geval van 1920 of later. Uit de gedeelde thematiek valt verder op te maken dat de lezer grote interesse had in de meer sociale en culturele aspecten van het zionisme gekoppeld aan algemene humanistische opvattingen.
Goed zichtbaar is eveneens nog H.S. Chamberlain's Die Grundlagen des 19 Jahrhunderts (1899), een bekend boek over antisemitisme. Ook zijn nog enkele meer algemene werken zichtbaar: dr. A. Lorand, Het menschelijk verstand (1915) en Kramers Taschen Wörterbuch.
Bijbelse namen
Wie de Kleerekopers sui generis voor Amsterdam natrekt (bv. in Wiewaswie) komt een rijke schare aan bijbelse voornamen tegen als Samuel, Israel, Mozes, Jacob, Samson etc. Valt aan de joodse identiteit van de eigenaar (of gebruiker) van deze boekenkast onderhand nog te twijfelen?
Kattennamen
En hoe zit dat met de katten? Zouden die soms ook zo hebben geheten of zou dit voor teveel spraakverwarring in huis hebben gezorgd, met een rijke kinderschare plus nog eens vier katten? Wellicht dan toch eerder populaire Nederlandse namen als Tijger of Minous? Wie zal het zeggen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten