Zoeken in deze blog

Translate

dinsdag 4 december 2012

De crash van prins Bernhard bij Diemen (2): de toedracht

De crash van prins Bernhard op de Muiderstraatweg in 1937 was, gegeven de locatie, dus weinig opmerkzaam zo blijkt bij nader inzien. Naast meer algemene verkeersproblemen waren er desondanks enkele bijzondere factoren in het spel.

Summary
Apart from general issues regarding road safety in the 1930s, the road accident involving prince Bernhard in 1937 was caused by several contributing factors principally recently begun roadworks. Furthermore the onset of morning daylight,  a sloping road and wet surface, an unlit lorry and his own speed all contributed in some kind of measure (though not necessarily in that order).

Verkeersveiligheid


De verkeersveiligheid in Nederland was in de jaren dertig flink gedaald wegens het sterk toegenomen verkeer en onvoldoende maatregelen. De kranten stonden bol van dergelijke ongelukken, vaak prominent op de voorpagina's. 'Het gevaar op den weg bedreigt dagelijks een ieder; de lange lijst van verkeersongelukken legt daarvan getuigenis af', volgens de Leeuwarder Courant van die dag. Toch waren er enkele complicerende factoren in het spel bij de toedracht van dit specifieke ongeluk.

Gewijzigde verkeerssituatie


Die hadden veel te maken met de gewijzigde verkeerssituatie ter plaatse. Graafwerkzaamheden langs de weg  sinds notabene dat weekeinde zorgden voor een tijdelijke, nieuwe oprit vlakbij de spoorbrug. In eerste instantie was er in de media sprake van dat door het natte en gladde wegdek de prins de van links overstekende zandauto te laat had gezien, waardoor hij onvoldoende tijd zou hebben gehad om te remmen. Op het allerlaatste moment probeerde de prins nog een uitwijkingsmanoeuvre richting de middenberm. Met vrijwel onverminderde vaart knalde hij op de linker achterkant van de vrachtauto, die inmiddels op de rechterweghelft reed. Er zouden later door de marechaussee geen remsporen worden aangetroffen op het – natte - wegdek. Bij benadering werd berekend dat de prins 110 meter had gehad om te reageren, terwijl de zandauto een snelheid van 12 km/u had. Onder normale omstandigheden was dit voldoende geweest.

Nagetrokken sporen op de weg; links de trambaan. Bron: Nationaal Archief, Collectie Het Leven

Zandauto


De zandauto of vrachtwagen had die vroege ochtend notabene eerst nog een andere auto laten passeren alvorens de weg over te steken. De chauffeur, D. Sweerus, had dus eerder goed opgelet bij het oversteken. Onduidelijk is of hij vervolgens de auto van de prins wel of niet aan heeft zien komen. Volgens een verklaring gedaan tegenover een andere chauffeur, C.C. Schade van de gecommandeerde melkauto van modelboerderij Bussum (die onderweg was van Amsterdam naar het Gooi), wel. De snelheid van de naderende Ford, wiens koplampen hij bij de Merwedebrug zag opdoemen, lag echter vele malen hoger dan hij juist kon inschatten. In een andere krant stond daarentegen: ‘Ik keek naar rechts en zag niets aankomen … .’

Aannemer De Baat


Deze tegenstrijdige verklaringen worden nog gecompliceerd doordat het uitzicht dat de stuurcabine verschafte niet optimaal was. Om de verkeerssituatie goed te overzien diende de chauffeur eigenlijk een seintje van iemand te krijgen die buiten de wagen stond op het verhoogde tallud. In dit geval was dat de aannemer: Hendrik de Baat (1883-1943).
Die was dan ook als eerste aanwezig bij het smeulende wrak. De aannemer gooide de portieren open om de blauwe dampen, die zich vooral in de cabine ophoopten, te verspreiden; verder gooide hij zand over de motor. Volgens zijn familie zou hij op deze wijze de prins van de verstikkingsdood hebben gered. Vervolgens ging hij met de auto in Diemen hulp halen.

Bron: www.geheugenvanoost.nl

Voorrangsweg


Vanuit de richting Naarden (van rechts) was het zicht op het terrein - de afgraving en oprit – duidelijk, hoewel het viaduct zeker in het donker een schaduw over de weg wierp. Van de andere kant, de richting Amsterdam, stonden er waarschuwingsborden vanwege de kruisende zandauto’s op ongeveer 100 meter afstand. Langs de kant van de weg stond bij de oprit verder een stok met een rode vlag en bij donker een rode lantaren voor de naderende automobilisten ten teken dat er werkzaamheden waren.
Ondanks het ruime zicht was de gewijzigde verkeerssituatie onduidelijk. Uit de richting Muiden, waar de prins vandaan kwam, stond geen enkel waarschuwingsteken. Er werd bovendien hard gereden op deze voorrangsweg. Tussen Muiden en de Diemerbrug waren er geen zijwegen en viel er daarom geen dwarsverkeer te verwachten.
Iemand van de marechaussee betrokken bij het onderzoek berekende de snelheid van de prins op 90 à 95 km/u.  Volgens dezelfde krant reed de prins daarmee ‘niet buitengewoon snel’ gegeven de locatie. Maar een hogere snelheid van 130 tot zelfs 150 valt niet uit te sluiten. De prins had zijn Ford V8 cabriolet namelijk laten opvoeren van de standaard 125 naar 145 pk; tegenover zijn biograaf Alden Hatch zou hij later verklaren dat de auto ‘ging als een raket’.

Zicht


Grootste probleem voor Bernhard was dus zijn - hoge - snelheid gekoppeld aan het beperkte zicht in het halfdonker of ochtendgloren plus de recent gewijzigde, en daardoor voor hem onbekende, verkeerssituatie. De weg onder de spoorwegbrug helde bovendien naar beneden, waardoor de blik van de rijder zich eerder op de onderkant van het viaduct richtte.
Het zicht was evenmin optimaal, ook al oordeelde het Bataviaasch nieuwsblad een week later: 'Het zicht was goed en de weg niet glad.' Het schemerde nog terwijl de zandauto zich in de schaduw van het viaduct bevond. Tijdens het oversteken van de weg was de vrachtwagen langs de zijkant in principe ook onverlicht. Zelfs op betrekkelijk grote afstand moet de zandauto 'niet dan vaag zichtbaar zijn geweest, als een weinig opvallende zwarte massa.' Pas bij het draaien in de juiste rijrichting, zag de prins een achterlicht opdoemen. Toen was het al te laat.


Morgen: de gezondheidstoestand van de prins


Lees ook: De crash van prins Bernhard bij Diemen (1): het auto-ongeluk van 1937

1 opmerking:

PW zei

Beste, dank voor het uitgebreide verhaal over dit auto-ongeluk. Kunt u mij vertellen waar nu precies het ongeluk plaatsvond? Ik weet dat het aan de Muiderstraatweg maar waar exact, op welke hoogte? Ik zou de plek graag nog eens bezoeken.