In Spanje is groeiende onrust aan het ontstaan over de historische babyroof uit de tijd van dictator Franco, de zogeheten 'los ninos robados'. Gisteren werd een collectieve aanklacht gedaan bij het Openbaar Ministerie namens enige honderden gevallen. Bekijk de reportage:
Experiment in ideologische raszuivering
Baby's van republikeinen, die in de Burgeroorlog (1936-1939) vochten tegen de nationalisten, werden bij hun (krijgsgevangen) ouders weggehaald en ondergebracht bij gegoede families vanwege ideologische zuivering. Dit was bedacht door de legerarts Antonio Valleja Najera die meende dat er een marxistisch gen bestond. De eugenetica was sinds eind 19e eeuw een populaire wetenschap die in vele landen tot bizarre experimenten met de bevolking leidde.
Vanaf eind jaren vijftig werd de roof wegens economische motieven voortgezet onder sociaal zwakkeren als alleenstaande moeders en prostituees. Ziekenhuizen, onder controle van de katholieke kerk, en artsen verdienden er inmiddels goed geld mee.
Geschatte aantallen lopen uiteen van minimaal 30.000 in de periode tot midden jaren vijftig tot een veelvoud daarvan naar het heden gerekend: 2 à 300.000. Lees een uitgebreid artikel hierover in NRC Handelsblad d.d. 22 januari 2011.
Gebrekkig bewijs
Grote probleemn is dat er nauwelijks documentatie voorhanden is. Er was in de eerste plaats, in ieder geval vanaf de jaren vijftig, geen sprake van een door de overheid gesanctioneerd beleid. De illegale adoptie was daarentegen het individuele werk van geestelijken, artsen en verplegers.
Onderzoekingen omvatten daarom een combinatie van speurwerk in medische archieven (ziekenhuizen, met vermoedelijk een zeer beperkt toegankelijkheid), civiele archieven (burgerlijke stand) en begraafplaatsen. De medewerking van de lokale autoriteiten is wisselend.
Daarnaast is inmiddels gebleken dat geboortecertificaten en overlijdensakten werden vervalst. Sommige baby's zijn tevens in het buitenland terecht gekomen. Voor biologische ouders is eigenlijk de enige manier om landelijk van alle Spanjaarden DNA-materiaal af te nemen en te vergelijken, een even interessante als radicale oplossing. Er is tevens een landelijke stichting actief, Anadir geheten, namens wie de rechtszaak is aangespannen:
http://anadir.es/
Herinneren of vergeten?
De onderzoekingen passen in de bredere roep sinds een aantal jaren het verleden onder Franco weer bespreekbaar te maken. Met het herstel van de democratie in het land eind jaren zeventig was een stilzwijgend pact gesloten het verleden te begraven. Met het ouder worden van de generatie mensen die slachtoffers zijn geweest, is dat nu voorbij.
Nu de herinneringen nog levend zijn wil men uitsluitsel. In heel het land liggen massagraven met gefusilleerde familieleden die worden opgegraven. Het grootste is bij het mausoleum van Franco in de Vallei der Gevallenen, die min of meer noodgedwongen met 30.000 tegenstanders van het regiem is gevuld (lees daarover). In 2009 werden de laatste standbeelden van Franco uit het publieke domein verwijderd. Tevens is er een stichting actief die als het ware het geheugen van de natie wil opfrissen.
http://www.memoriahistorica.org.es/joomla/
Kinderpolitiek
De kinderpolitiek van Spanje is niet uniek in de wereld. Zij is deels gebaseerd op experimenten onder de nazi's (Lebensborn). Uit het meer recente verleden zijn de 'dwaze moeders' uit Argentinië bekend met hun wekelijkse demonstraties tussen 1977 en 2006. De verdwijningen bedroegen deels kinderen; eind 2008 ging Jorge Videla de cel in o.a. wegens systematische babyroof van later vermoorde gevangenen. Videla was leider van het militaire regime tussen 1976 en 1981. Gedurende de periode van de 'vuile oorlog' (1976-1983) verdwenen in totaal 30.000 mensen.
Meest spectaculair was het publieke excuus van de Australische premier Kevin Rudd in 2008 omtrent de 'stolen generations', als eerste beleidsdaad van zijn regering. Vanaf 1869 werden kinderen bij aboriginals weggehaald om een blanke opvoeding te krijgen. Alleen al tussen 1910-1970 ging het om 100.000 kinderen. Lees het rapport uit 1997, dat aan het excuus ten grondslag ligt:
http://www.hreoc.gov.au/social_justice/bth_report/index.html
Ook qua immigratie voerde Australië tot ver in de 20e eeuw een sterk racistisch beleid, de zogeheten 'White Australia Policy'.
vrijdag 28 januari 2011
donderdag 27 januari 2011
Spaceshuttle's laatste vluchten: ramp Challenger 25 jaar geleden
Elke keer als ik mijn laptop opstart, krijg ik automatisch een plaatje te zien van een opstijgende Space Shuttle. Als ruimtevaartliefhebber heb ik nooit de behoefte gevoeld om daar iets aan te veranderen. In 2011 nemen we desondanks een klein beetje afscheid van de ruimte.
Laatste vluchten
Het is al enkele maanden wachten op de een-na-laatste vlucht van de Space Shuttle en daarmee tegelijk de laatste vlucht van de Discovery. Het vertrek van het ruimteveer (vlucht STR-133) stond oorspronkelijk gepland voor het najaar van 2010. Het aftellen werd op 5 november stilgezet nadat er lekkage was ontstaan op het platform. Naar het er nu naar uitziet, zal dit pas 24 februari 2011 worden (eerder was nog sprake van 3 februari). Ondertussen heeft een van de astronauten zich geblesseerd bij een fietstocht en is vervangen.
Lancering van de Endeavour, de laatste vlucht stond eerst gepland voor 1 april 2011 maar dat is inmiddels verschoven naar 19 april. Ook hier verloopt niet alles naar wens. De gezagvoerder, Mark Kelly, is getrouwd met Gabrielle Cliffords: inderdaad, het neergeschoten en ernstig gewonde lid van het Amerikaanse Congres.
Remembrance Day: NASA
Vandaag (27 januari) is het zogeheten Remembrance Day voor de NASA. Vlaggen hangen halfstok. Toeval (?) wil dat de drie grote rampen uit de geschiedenis van het ruimtevaartprogramma binnen enkele dagen van elkaar zijn gebeurd, zij het met een tussenpoos van enige decennia. Eerder blogde ik al eens over dit fenomeen i.v.m. rampen op het circuit van Zandvoort.
Apollo 1
Op 27 januari 1967 ontstond er felle brand in de capsule van Apollo 1 op het lanceerplatform: alledrie de astronauten kwamen om, gevangen als zij zaten in hun riemen en pakken en niet bij machte om het luik te openen. De ramp zorgde voor belangrijke aanpassingen aan het oorspronkelijke ontwerp. Het maanprogramma zou verder zonder verlies aan levens verlopen maar niet zonder het drama met Apollo 13.
De capsule wordt nog immer bewaard, zij het niet tentoongesteld. Lees meer over de conservering en archivering van de capsule:
http://www.collectspace.com/ubb/Forum41/HTML/000029.html
Challenger
Op 28 januari 1986 ontplofte de Challenger in de 73e seconde van haar vlucht: alle zeven astronauten kwamen daarbij om het leven. Later onderzoek wees de befaamde O-rings (of afsluitringen van de stuwraketten) aan als belangrijkste oorzaak. NASA was ervoor gewaarschuwd dat deze niet berekend waren op strenge vorst en mogelijke krimping van het rubber. Eigen onderzoek wees tevens uit dat de astronauten vermoedelijk nog in leven waren na de ontploffing en pas stierven door de impact van de intact gebleven capsule op het water. Als ruimtevaartfanaat keek ik in verbijstering live mee.
Columbia
Op 1 februari 2003 brak de Columbia uiteen bij terugkeer in de dampkring: de vlucht had nog 16 minuten te gaan. Tijdens de lancering had een stukje schuimrubber een gat in het hitteschild op de vleugel veroorzaakt. De brandstoftanks zijn voorzien van een beschermende laag die tijdens de lancering in kleine brokjes naar beneden valt. Een en ander was in slowmotion goed te zien.
De enorme natuurkrachten bij terugkeer deden vanzelf de rest. Zelfs al door een klein gaatje raken de luchtstromen rondom het toestel totaal ontregeld, met als gevolg oververhitting en destructie. Tegen een heldere hemel over Texas daalde een korte sterrenregen van brokstukken neer. Ook ik keek vol ongeloof en ontzetting toe.
Het einde van een tijdperk
Ik kan mij nog goed herinneren dat ik in 1981 live naar de lancering van de eerste Spaceshuttle (Columbia) keek, wat voor mij ongeveer zo spannend was als de landing op de maan moet zijn geweest voor de generatie mensen die dat heeft meegemaakt. De hernieuwde race om de maan is nu een Chinees onderonsje geworden, met mogelijk India als enige concurrent.
Dat de Amerikanen geen opvolger voor de spaceshutle klaar hebben staan is bijzonder te noemen. Bij technologische ontwikkelingen is bijna altijd sprake van vervanging en opvolging. Voor het geval er iets mis gaat met het internationale ruimtestation, zijn zij bijvoorbeeld geheel van derden afhankelijk.
Het design van dit ruimteveer is overigens altijd als een ongelukkig compromis beschouwd. Het gevaarte is technisch gezien zo complex, dat er eigenlijk continue van alles mee aan de hand is en dus zeer onderhoudsgevoelig. Verbazingwekkend blijft het, ook na de eerste ramp met de spaceshuttle, dat men nooit voorzien heeft in een veiligheidsmechanisme voor de astronauten.
Het begin van een ander
Daarmee is er echt sprake van het einde van een technologisch tijdperk, evenals met de laatste vlucht van de Concorde in 2003 het geval was. Zijn we het tijdperk van de technische vooruitgang in het vliegen soms voorbij? Gelooft de mensheid niet meer in bemande ruimtevaart?
Vermoedelijk zal in de loop van dit jaar wel het begin van een ander tijdperk worden ingeluid. Al bijna 400 passagiers hebben betaald voor een kans een uur lang in de ruimte te verblijven en o.a. gewichtloosheid te ervaren met de Virgin Galactic. Kosten voor een ticket: 200.000 dollar
http://www.virgingalactic.com/
Nawoord 28 januari 2011
In de media diverse aandacht vandaag voor de herdenking van de ramp:
http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-12302960
http://www.bbc.co.uk/news/magazine-12306318
De museale toekomst van de Space Shuttle is hoe dan ook verzekerd:
http://www.nytimes.com/2011/03/09/science/space/09shuttle.html?hp
maandag 17 januari 2011
Nieuw licht op Eisenhower's laatste speech 50 jaar geleden
Vandaag is het exact 50 jaar geleden dat de Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower zijn afscheidsspeech hield. De speech ging over de groeiende invloed van de militairen op de politieke beleidsvorming van het land en lanceerde tevens een nieuw begrip: het militair-industriële complex.
Het thema was niet verwonderlijk gezien de militaire achtergrond van de spreker, onder andere opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten in de Tweede Wereldoorlog. Bekijk de sleutelpassages uit de speech:
Het bleken profetische woorden te zijn: van Vietnam in de jaren zestig naar Irak en Afghanistan in de 21e eeuw. Amerika is verantwoordelijk voor bijna de helft van de defensieuitgaven ter wereld (lees een uitgebreide bijdrage over de relatie met de militaire industrie).
Eisenhower hield het twee termijnen vol als president ook al was hij niet bijzonder populair. Hij stond er onder andere om bekend meer op de golfbaan te zijn dan elders. Dit waren echter jaren van grote voorspoed in de Verenigde Staten.
Speech: Farewell Address
De speech onderging maar liefst 29 (!) versies. Behalve een van de invloedrijkste, is het daarmee vermoedelijk tevens de meest herschreven speech ooit. Ike schaafde er al met al ruim een half jaar aan o.a. samen met zijn broer Milton.
Een aantal van de concepten - 21 om precies te zijn - dook vorig jaar op in enkele dozen in een boothuis in de staat Minnesota toebehorend aan leden van de familie Moos. Hun vader Malcolm Moos was een journalist, academicus en tevens tekstschrijver voor de president.
Het materiaal stond bijna een halve eeuw onaangeroerd in acht dozen ergens in een hoek. Op aanraden van de zuster van Moos werden de dozen nu eindelijk eens opgeruimd in de zomer van 2010. Als het aan de broer had gelegen, hadden ze er nog een halve eeuw gestaan. Lees meer over deze intrigerende vondst. Bekijk een aantal van de documenten:
http://www.eisenhower.archives.gov/Research/Digital_Documents/Farewell_Address/farewelladdress.html
Eén beroemde passage haalde het in ieder geval niet: Eisenhower had eigenlijk militair-industrieel-congressioneel complex willen zeggen. Veel congresleden zijn voor hun (her)verkiezing nog altijd vaak afhankelijk van baangaranties voor hun betreffende staat, die zij via de defensie-industrie kunnen geven.
Eisenhower wordt nu als een wijze oude man beschouwd, een van de populairste Amerikaanse presidenten van de 20e eeuw.
Het thema was niet verwonderlijk gezien de militaire achtergrond van de spreker, onder andere opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten in de Tweede Wereldoorlog. Bekijk de sleutelpassages uit de speech:
Het bleken profetische woorden te zijn: van Vietnam in de jaren zestig naar Irak en Afghanistan in de 21e eeuw. Amerika is verantwoordelijk voor bijna de helft van de defensieuitgaven ter wereld (lees een uitgebreide bijdrage over de relatie met de militaire industrie).
Eisenhower hield het twee termijnen vol als president ook al was hij niet bijzonder populair. Hij stond er onder andere om bekend meer op de golfbaan te zijn dan elders. Dit waren echter jaren van grote voorspoed in de Verenigde Staten.
Speech: Farewell Address
De speech onderging maar liefst 29 (!) versies. Behalve een van de invloedrijkste, is het daarmee vermoedelijk tevens de meest herschreven speech ooit. Ike schaafde er al met al ruim een half jaar aan o.a. samen met zijn broer Milton.
Een aantal van de concepten - 21 om precies te zijn - dook vorig jaar op in enkele dozen in een boothuis in de staat Minnesota toebehorend aan leden van de familie Moos. Hun vader Malcolm Moos was een journalist, academicus en tevens tekstschrijver voor de president.
Het materiaal stond bijna een halve eeuw onaangeroerd in acht dozen ergens in een hoek. Op aanraden van de zuster van Moos werden de dozen nu eindelijk eens opgeruimd in de zomer van 2010. Als het aan de broer had gelegen, hadden ze er nog een halve eeuw gestaan. Lees meer over deze intrigerende vondst. Bekijk een aantal van de documenten:
http://www.eisenhower.archives.gov/Research/Digital_Documents/Farewell_Address/farewelladdress.html
Eén beroemde passage haalde het in ieder geval niet: Eisenhower had eigenlijk militair-industrieel-congressioneel complex willen zeggen. Veel congresleden zijn voor hun (her)verkiezing nog altijd vaak afhankelijk van baangaranties voor hun betreffende staat, die zij via de defensie-industrie kunnen geven.
Eisenhower wordt nu als een wijze oude man beschouwd, een van de populairste Amerikaanse presidenten van de 20e eeuw.
Brand en de autorensport (2): Le Mans 1955
Beelden van de meest verschrikkelijke raceongelukken zijn ruimschoots voorradig op Youtube. Eentje springt er bovenuit vanwege de vele historische implicaties die het betreffende ongeluk heeft gehad. De legendarische 24 uurs rennen van Le Mans op het circuit van Le Sarthe (grotendeels bestaande uit openbare weg) waren jarenlang het toonbeeld van de autorensport.
De race
In 1955 was er sprake van een topduel tussen Mercedes en Jaguar, eigenlijk een soort verkapte Duitsland-Engeland zo kort na de Tweede Wereldoorlog. De autorensport was vanaf het begin van zijn ontstaan in de eerste helft van de 20e eeuw altijd al sterk verweven geweest met het nationalisme (onder andere door middel van de eigen, nationale racekleur), misschien wel meer dan enige andere sport.
De tactiek van de Engelsen, geleid door coureur Mike Hawthorn, is om er een sprintrace van te maken en zo de Duitsers proberen te breken. De Mercedessen waren vooral robuuste bolides, terwijl de Jaguar D-type meer geavanceerd was met bijvoorbeeld schijfremmen. De Mercedes 300 SL was overigens qua ontwerp bijzonder genoeg en gebruikte bijvoorbeeld een luchtrem: bij het aanremmem klapte de kofferbak open bij wijze van windvanger.
Openingsfase
Het moordende tempo leidt ertoe dat er diverse ronderecords worden gezet; het team van Ferrari gaat mee in dit spel maar sneuvelt tevens als eerste. Aan het eind van de 36e ronde, rond half zeven, nadert een groepje van vier wagens de laatste bocht. Voorop rijdt de bolide van Lance Macklin, een achterligger, direct gevolgd door Hawthorn. Daarachter rijden twee Mercedessen: die van Pierre Levegh en Juan Manuel Fangio.
Manoeuvre
Hawthorn besluit nog snel de Austin Healy van Macklin in te halen alvorens de pitstraat in te willen duiken. De pits is in die dagen niet wezenlijk gescheiden van de rijbaan, behalve door een eenvoudige witte lijn. Deze manoeuvre verrast de veel minder hard rijdende wagen. Hawthorn snijdt hem als het ware af; het is onduidelijk of er sprake is van enig contact.
Op de beelden (zie onder) is een kleine stofwolk waarneembaar, alsof Macklin iets te veel aan de rechterkant van de weg zit - wellicht om Hawthorn te willen ontwijken. Hierna schiet hij plotseling naar links over de baan, mogelijk om de vaart minderende Hawthorn weer te willen passeren of is hij inmiddels de controle over de wagen kwijt?
De Mercedes van Levegh kan geen kant meer op en rijdt min of meer dwars over de Austin Healy heen. Vanwege het aerodynamische design van deze wagen, wordt hij min of meer gelanceerd en knalt bovenop de aarden wal aan de linkerkant van de baan die er toe dient om het publiek te beschermen.
Door de kracht van de impact breekt de Mercedes in diverse delen uiteen. Zware onderdelen vliegen met grote snelheid door de lucht en verder het publiek in.
Achter de wal staat het publiek dicht op elkaar gepakt, deels op tafels voor een beter uitzicht: start-en finish zijn vaak de drukste plekken op een racebaan. Diverse mensen worden onthoofd door de rondvliegende motorkap of anderszins geamputeerd: lichaamsdelen liggen bezaaid over de grond.
De benzinetank explodeert even verderop in het publiek, waardoor er brand uitbreekt; ook het wrak zelf staat inmiddels in lichterlaaie. Vele van de gewonden hebben brandwonden, iets dat Mercedes overigens later ontkent.
De chaos voor de pits met politieagenten en hulpdiensten op de baan is eigenlijk niet meer te overzien, maar de race gaat ondertussen gewoon door. Levegh ligt dood naast de baan, met een doek over zich heen getrokken. Macklins auto komt na diverse botsingen tot stilstand; hij blijft ongedeerd. Hawthorn wint uiteindelijk de race, de huldiging is sober; het is een wedstrijd zonder glans.
Beeldmateriaal
Het beeldmateriaal uit die tijd is qua commentaar niet onbesproken. Bekijk eerst vrij unieke kleurenbeelden onder het motto 'the race must go on':
Bekijk meer expliciete beelden van de tribune met al even bijzonder commentaar (o.a. een referentie naar de holocaust):
De schuldvraag
Van de doden niets dan goeds, zegt men wel eens. In gevallen als deze vormen zij daarentegen vaak de ideale zondebok. De 49-jarige Levegh zou te oud zijn geweest en te zeer een amateurracer: een coureur in wezen niet berekend op zijn taak. Vreemd is dat Levegh, die een ronde achterligt, op het moment van het ongeluk nog voor Fangio rijdt; hij had deze in principe kunnen laten passeren door vaart te minderen en naar rechts uit te wijken. Fangio zelf heeft altijd volgehouden dat kort voor Levegh tegen de Healy aanreed, deze hem verwittigde met een handsignaal ter waarschuwing: dit zou zijn leven hebben gered.
Enkele ooggetuigen beweren dat Hawthorn kort na het ongeluk in de pits toegeeft deze veroorzaakt te hebben vol van emotie als hij is. Maar binnen enkele uren verandert hij van mening, mogelijk op advies van de raceleiding bij Jaguar. Als in 1958 zijn autobiografie verschijnt, ontkent hij in wezen iedere schuld. In reactie begint Macklin een rechtszaak wegens smaad. Hawthorn rijdt zich echter in 1959 dood op de openbare weg waardoor er geen finale uitspraak komt. De Engelsman was, na wereldkampioen te zijn geworden in de Formule 1 in 1958, gestopt met autoracen wegens walging over het dodelijke ongeluk van zijn goede vriend Peter Collins.
De internationale pers legt de schuld grotendeels bij Hawthorn. De roekeloosheid van Hawthorn zou later min of meer worden beaamd: hij was ernstig ziek en had waarschijnlijk nog maar enkele jaren te leven.
Mercedes komt later met een rapport waarin staat dat er technisch gezien niets mankeerde aan haar wagens. De Mercedes was bijvoorbeeld van magnesium gemaakt en dus sneller brandbaar. Als na enkele uren de volle omvang van de ramp steeds duidelijker wordt, doet Mercedes aan Jaguar het voorstel zich terug te trekken uit de race; de Britten wijzen het aanbod beleefd (of verontwaardigd?) af. De Duitsers trekken hun twee overgebleven wagens wel terug.
De nasleep
Een officieel dodental is er niet; die ligt ergens rond de 80 (77? 82? 83?). Vaak wordt het getal van 86 gehanteerd. Hoe dan ook: er is sprake van het grootste ongeluk ooit uit de autosport. Het aantal gewonden wordt op 120 à 140 geschat; van hen zouden er 76 verminkt zijn voor het leven. Een monument voor de slachtoffers is er al evenmin, behalve een heel knullig bordje (dat de naam herdenkingsplaquette nauwelijks verdient) langs de baan.
In een aantal landen (Frankrijk, Spanje, Portugal, Oostenrijk, Duitsland, Italië en Zwitserland) wordt in reactie op het dodelijk ongeluk autoracen per direct verboden. Mercedes en Jaguar trekken zich als gevolg van het ongeluk officieel terug uit de autorensport aan het einde van het jaar. Pas halverwege de jaren tachtig ondernemen zij weer raceactiviteiten.
De teamgenoot van Levegh, die door het ongeluk dat jaar niet aan rijden toekomt, de Amerikaan John Fitch, draagt later in niet geringe mate bij tot de algemene verkeersveiligheid vanwege zijn ontwerp voor een veiligheidsgordel. Autocoureurs dragen in die dagen liever geen veiligheidsgordels. Zij verkozen uit de wagen geslingerd te worden, in plaats van bij een ongeluk tussen het wrak geplet te worden en of levend verbrand te worden.
Pas in de loop van de jaren zeventig zal de veiligheid op en rond de baan serieus genomen worden. Tot die tijd verliezen op jaarbasis vele coureurs het leven: de dood was hun constante metgezel.
Meer neutraal houdt men het, zoals wel vaker in de autosport, op een raceongeluk. Er wordt een officieel onderzoek ingesteld door de Franse regering. Het onderliggende onderzoeksrapport van de politie is echter nog altijd niet openbaar, mede als gevolg van de strenge wetgeving op dit terrein in Frankrijk.
Nawoord 13 september 2012
In de documentaireserie 'Mystères d'Archives' worden nog enkele interessante feiten gemeld. De race is destijds niet gestopt omdat de autoriteiten vrij baan voor de ambulances wilden. Tevens stond er in het contract met de fabrikanten dat de race alleen mocht worden gestopt als de baan geblokkeerd zou zijn (waarvan geen sprake was). Bij het afgelasten van de race zou de organisatie schadevergoeding aan de fabrikanten hebben moeten betalen.
Ten behoeve van het Franse onderzoek wordt iedereen immuniteit toegezegd. Enige schuld wordt uiteindelijk bij het circuit zelf gelegd. Na de editie van 1955 gaat dit grootschalig op de schop: de baan voor de pits wordt verbreed, er komt een nieuwe pits en de beroemde Dunlop brug wordt verplaatst.
Automobiel erfgoed
De prototype Austin Healey 100 S van Lance Macklin is op 1 december 2011 geveild door veilinghuis Bonhams voor $1.3 miljoen dollar. De wagen stond 42 jaar lang in een schuur geparkeerd. De auto is destijds door de Franse justitie in beslag genomen en Austin Healey kreeg haar pas weer terug in september 1956.
Meer beeldmateriaal
Rijdt een onbekommerd rondje mee 1 jaar later met Mike Hawthorn in 1956 over de nieuwe baan, in het geheel niet gehinderd door Fransen ('typical French') op de fiets, brommer of in de auto onderweg!
Wie iets meer wil proeven van de ongedwongen racesfeer uit die dagen, bekijk dit filmpje aan de vooravond van het evenement in 1955 met de belangrijkste protagonisten:
LE MANS 1955 - reel 1 (part 1)
Documentaire
En, voor wie er geen genoeg van kan krijgen, is er sinds 2010 de uurlange documentaire Deadliest Crash.
The LeMans 1955 Disaster from Juha on Vimeo.
Gerelateerde blogs
Brand en de autorensport 1: Zandvoort
vrijdag 14 januari 2011
Berichten uit het diepe: RMS Titanic (2)
Na mijn eerdere blog over de Titanic (lees hier) is er wederom belangrijk nieuws. Eind vorig jaar zijn er nieuwe beelden gemaakt van het wrak in het kader van een expeditie die beelden in High Definition maakt en 3-D opnamen, opdat het schip ook voor de toekomst toegankelijk blijft. Gesproken wordt daarom ook wel van een 'virtuele' berging. Het wrak ligt op 3,8 kilometer diepte. Uit de nieuwe beelden blijkt dat de eerder veronderstelde achteruitgang toch meevalt. Bekijk de nieuwste beelden:
http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11152753
Bekijk de website van de expeditie en duik t.z.t. mee naar de bodem!
http://www.expeditiontitanic.com/
Nieuwe bacterie ontdekt
Onderzoekers hebben nu aan het licht gebracht dat, hoewel de achteruitgang in de afgelopen twee decennia minder erg is dan gedacht, het schip binnen 15 à 20 jaar zo goed als verdwenen zal zijn of in ieder geval qua vorm onherkenbaar. Een nieuw ontdekte ijzervretende bacterie, toepasselijk genoeg Halomonas Titanicae genoemd, draagt hiertoe bij. Lees meer over deze bacterie:
http://www.sciencedaily.com/releases/2010/12/101206093225.htm
De roestbacterie zou mogelijk in de toekomst gebruikt kunnen worden bij de afbraak van scheepswrakken of olieboortorens of juist voor het ontwikkelen van speciale verf als tegenmaatregel.
IJsberg of menselijke fout?
Bij rampenonderzoeken staat altijd de vraag centraal of het om een technisch mankement ging of een menselijke fout betrof. Bij de ondergang van de Titanic ging het tot nog toe altijd over de vraag hoe het onzinkbaar geachte schip alsnog zonk.
Een nazaat van een van de belangrijkste officieren aan boord, 2e officier Charles Lightoller, heeft geopenbaard dat er destijds wel degelijk menselijke fouten zijn gemaakt. Lady Louise Patten schreef hier een thriller over getiteld Good as Gold.
Vanwege een verkeerde interpretatie van een commando stuurde het schip op het laatste moment op de ijsberg af in plaats van ervandaan. De fout zou een gevolg zijn van de overgang van zeil naar stoom waarbij met een zeilschip tegengesteld aan de richting dient te worden gestuurd. Lees het bericht:
http://nos.nl/artikel/186697-titanic-zonk-door-menselijke-fouten.html
Doorvaren
En, tot slot, zou de ontwerper Bruce Ismay (die tevens aan boord was) na de aanvaring hebben aangedrongen om, weliswaar langzaam, nog enige tijd door te varen - daarmee de effecten van de ramp (lees de druk van het water op de romp van het schip) verergerend. Vermoedens hierover bestonden overigens al langer.
Het schip had waarschijnlijk nog enkele uren kunnen blijven drijven indien de motoren meteen waren stilgelegd. Hiermee komt ook de vrij zwak opererende kapitein Edward Smith, die niet bestand zou zijn geweest tegen deze druk, opnieuw onder verdenking te staan.
Tentoonstellingen
In Londen is van 5 november 2010 - 5 mei 2011 een expositie te zien met (deels) authentieke voorwerpen.
http://www.titaniclondon.co.uk/
Eind februari opent tevens een kleinere tentoonstelling van aardewerkfabrikant Royal Crown Derby, leverancier van het servies aan boord, met o.a. ook de kleding gedragen door de filmsterren uit de film Titanic (1997). Vorig jaar werd de film overigens onttroond als grootste kaskraker van Hollywood tot dan toe door de 3-D film Avatar.
En, mocht u onverhoeds een brief vinden geschreven op Titanic briefpapier in een of ander obscuur archiefje, dan moet u zich als archiefdienst toch eens afvragen wat daar precies mee te doen. Een dergelijk kleinood van drie kantjes bracht vorig jaar op een veiling 55.000 pond op.
http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/howaboutthat/7602406/Titanic-letter-fetches-55000.html
http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11152753
Bekijk de website van de expeditie en duik t.z.t. mee naar de bodem!
http://www.expeditiontitanic.com/
Nieuwe bacterie ontdekt
Onderzoekers hebben nu aan het licht gebracht dat, hoewel de achteruitgang in de afgelopen twee decennia minder erg is dan gedacht, het schip binnen 15 à 20 jaar zo goed als verdwenen zal zijn of in ieder geval qua vorm onherkenbaar. Een nieuw ontdekte ijzervretende bacterie, toepasselijk genoeg Halomonas Titanicae genoemd, draagt hiertoe bij. Lees meer over deze bacterie:
http://www.sciencedaily.com/releases/2010/12/101206093225.htm
De roestbacterie zou mogelijk in de toekomst gebruikt kunnen worden bij de afbraak van scheepswrakken of olieboortorens of juist voor het ontwikkelen van speciale verf als tegenmaatregel.
IJsberg of menselijke fout?
Bij rampenonderzoeken staat altijd de vraag centraal of het om een technisch mankement ging of een menselijke fout betrof. Bij de ondergang van de Titanic ging het tot nog toe altijd over de vraag hoe het onzinkbaar geachte schip alsnog zonk.
Een nazaat van een van de belangrijkste officieren aan boord, 2e officier Charles Lightoller, heeft geopenbaard dat er destijds wel degelijk menselijke fouten zijn gemaakt. Lady Louise Patten schreef hier een thriller over getiteld Good as Gold.
Vanwege een verkeerde interpretatie van een commando stuurde het schip op het laatste moment op de ijsberg af in plaats van ervandaan. De fout zou een gevolg zijn van de overgang van zeil naar stoom waarbij met een zeilschip tegengesteld aan de richting dient te worden gestuurd. Lees het bericht:
http://nos.nl/artikel/186697-titanic-zonk-door-menselijke-fouten.html
Doorvaren
En, tot slot, zou de ontwerper Bruce Ismay (die tevens aan boord was) na de aanvaring hebben aangedrongen om, weliswaar langzaam, nog enige tijd door te varen - daarmee de effecten van de ramp (lees de druk van het water op de romp van het schip) verergerend. Vermoedens hierover bestonden overigens al langer.
Het schip had waarschijnlijk nog enkele uren kunnen blijven drijven indien de motoren meteen waren stilgelegd. Hiermee komt ook de vrij zwak opererende kapitein Edward Smith, die niet bestand zou zijn geweest tegen deze druk, opnieuw onder verdenking te staan.
[De badkuip van kapitein Smith aan boord van de Titanic]
Tentoonstellingen
In Londen is van 5 november 2010 - 5 mei 2011 een expositie te zien met (deels) authentieke voorwerpen.
http://www.titaniclondon.co.uk/
Eind februari opent tevens een kleinere tentoonstelling van aardewerkfabrikant Royal Crown Derby, leverancier van het servies aan boord, met o.a. ook de kleding gedragen door de filmsterren uit de film Titanic (1997). Vorig jaar werd de film overigens onttroond als grootste kaskraker van Hollywood tot dan toe door de 3-D film Avatar.
En, mocht u onverhoeds een brief vinden geschreven op Titanic briefpapier in een of ander obscuur archiefje, dan moet u zich als archiefdienst toch eens afvragen wat daar precies mee te doen. Een dergelijk kleinood van drie kantjes bracht vorig jaar op een veiling 55.000 pond op.
http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/howaboutthat/7602406/Titanic-letter-fetches-55000.html
dinsdag 11 januari 2011
Beeld en geluid: onmisbare (nieuws)bronnen
De afdelingen beeld en geluid waren lange tijd de stiefkindjes van het archiefwezen. Slechts weinig archieven waren er goed voor uitgerust. Vele diensten stonden dit materiaal liever af, al dan niet in bruikleen, dan zich de technische know-how eigen te maken. Archieven zijn nu eenmaal papiergerelateerd, was lange tijd de hoofdgedachte. Of het betreffende audiovisuele materiaal (incl. kaarten en foto's) werd verwaarloosd en stierf vanzelf een stille dood, zoals nu in sommige gevallen ook al met digitale opslagmedia (bv. diskettes) is gebeurd.
Uniciteit versus authenticiteit
De archiefsector heeft zichzelf hiermee grote schade berokkend: veel van de beschikbare digitaliseringsgelden gaan naar de niet-papieren dragers. Dit (film)materiaal is, behalve vergankelijker, vaak ook unieker van aard dan papier. Enige documentaire informatie valt vaak ook nog op andere wijze (via een andere collectie bijvoorbeeld) te achterhalen.
De schriftcultuur wordt daarnaast ook steeds meer door beeldcultuur verdrongen. Zo zag ik enige tijd terug een documentaire over de Eerste Wereldoorlog, waarin een oudere mevrouw haar vader voor het eerst bewegend in beeld zag. Die was vliegenier geweest en over hem was een film ontdekt waarin hij kort na afloop van de oorlog met een zeppelin langs de frontlinie vliegt bij wijze van visueel schaderapport.
Beeldcultuur versus schriftcultuur
Het lezen van een document is qua impact natuurlijk ook iets heel anders dan iemand daadwerkelijk in levende lijve zien horen of spreken. Voor iemand als Joseph Luns geldt evenzeer dat hem zien en horen toch echt een heel andere dimensie geeft aan de persoon, dan hem alleen vanuit de paperassen bestuderen. En wat bijvoorbeeld te denken van alle sporters, acteurs e.d. voor wie bewegend beeld essentieel is voor onze (en hun eigen) beeldvorming?De archiefsector onderschat desondanks nog altijd de kracht van het geschreven woord; inzage van originele stukken wordt door veel mensen altijd weer als iets bijzonders ervaren. Wat voor ons als professionals heel vanzelfsprekend is, is dat voor hen niet ('goh, dat dat bewaard is gebleven).
Instituut voor Media en Geluid
Ondertussen is het Instituut voor Beeld en Geluid te Hilversum er met de hoofdprijs vandoor gegaan in het digitale tijdperk: de collecties audiovisueel beeld (en geluid) in Nederland. Inmiddels biedt dit fraaie multimediamuseum het mooiste overzicht op dit terrein met onder meer de archieven van het Polygoon Journaal en nog veel meer.
Het IMG fungeert tevens als omroepmuseum en heeft aldus tevens een voorbeeldfunctie op dit terrein; het is tegelijk ook een expertisecentrum.
http://portal.beeldengeluid.nl/
Polygoon
De archieven van Polygoon - met name bekend vanwege de weekjournaals - zijn vooralsnog alleen op thematische wijze nader toegankelijk: leuk bedacht, zeker, maar liever zou ik de gewone bioscoopversies willen zien in hun oorspronkelijke format (en context). Als archivarissen moeten we tenslotte blijven hameren op het aanleveren van de juiste context, ook wanneer het 'plaatjes' betreft.
http://archieven.beeldengeluid.nl/index.aspx?ChapterID=13
De huidige wijze van presentatie toont dan ook tegelijk de kracht en zwakte van audiovisueel geluid: de eindeloze manipulatie van beeld(fragmenten) tot telkens weer nieuwe ensembles. Onze beeldcultuur zou zelfs niet meer zonder kunnen voor inspiratie. Dit soort materiaal is veel gemakkelijker uit de oorspronkelijke context te lichten dan een papieren document. Het zou dan ook een interessant experiment zijn om eens een kunstenaar op een archief los te laten om te zien waar die mee voor de dag komt bij wijze van presentatie (afgezien van origami).
NOS jaaroverzichten
Sommige omroepen komen met eigen initiatieven, zoals eind 2010 de NOS deed: 50 jaargangen van de jaaroverzichten vanaf 1956 online. Bij mijn oma en opa las ik tijdens de schoolvakanties altijd gretig de jaaroverzichten 'Het aanzien van'. Vanaf nu dus ook te zien:
http://nos.nl/dossier/206431-nos-jaaroverzichten-online/
ANP
Het ANP of Algemeen Nederlands Persbureau, dat weliswaar als actuele nieuwsbron aan het inboeten is (de NRC zegde recent het abonnement op deze nieuwsdienst op), is daarentegen druk bezig (wellicht mede ook in respons?) de historische tak te ontwikkelen.
http://www.anp-archief.nl/
De archieven, of althans de typoscripten van de radiobulletins van het ANP, zijn door de Koninklijke Bibliotheek inmiddels gedigitaliseerd. Helaas ontbreekt alleen nog een (voorlees)stem ten behoeve van de authenticiteit.
http://anp.kb.nl/
Reclame
Maar ook de reclamewereld blijft niet langer achter. Na het grote succes sinds enkele jaren van de Gouden Loeki (de jaarlijkse verkiezing van beste commercial), lijkt men inmiddels bezig met de ontwikkeling van een heuse eigen canon.
Tot eind februari is hier een tentoonstelling over te zien in de Beurs van Berlage onder de noemer '100 jaar Reclame Klassiekers'. Bekijk de website:
http://www.reclameklassiekers.nl/index.html
Op de digitale invulling is het nog wel even wachten maar hopelijk is dit euvel gauw verholpen en kunnen we voortaan voor eeuwig genieten van gouwe ouwes op dit terrein, waarvan sommigen hun weg naar het internet (Youtube) al veel langer hebben gevonden:
http://www.reclameklassiekers.nl/reclamepagina.html
Propaganda
De propaganda-functie van reclamefilmpjes werd al vroeg onderkend door de politiek, allereerst in de Verenigde Staten. Ik bedacht mij enige tijd terug iets gelezen te hebben over een website gewijd aan Amerikaanse politieke commercials, en wat voor een: ruim 300 filmpjes sinds 1952 namens het Museum of the Moving Image!
http://www.livingroomcandidate.org/commercials/1952
Iedereen die enigszins bekend is met de Amerikaanse politiek weet welk een cruciale rol de filmpjes vaak hebben gespeeld (o.a. de beruchte zwartmaking van Dukakis die zogenaamd vóór het vrijlaten van gevangenen zou zijn). Het zwartmaken van de tegenstander oftewel 'negative campaigning' werd zodoende tot norm verheven en heeft inmiddels de partijpolitieke cultuur volledig verziekt.
Ik kan mij ter vergelijking niet herinneren dat onze Zendtijd voor Politieke Partijen ooit enig gedenkwaardig moment heeft opgeleverd òf het moet uiteraard Janmaat zijn ('Landgenoten'). Bij ons domineerden vooral de campagneposters bij wijze van beeldtaal.
Australië
Bij de afgelopen verkiezingen in Australië kreeg één campagnefilmpje van een van hen, het onafhankelijke senaatslid Bob Katter, ruime aandacht vanwege diens ongepolijstheid:
Zijn persoon deed mij enigszins denken aan het karakter van Bill Heslop uit de film Muriel's Wedding (1994) wiens lijfspreuk 'You can't stop progress' voor zijn campagne als senaatslid jaren na dato nog met trots door familieleden op oude t-shirts wordt gedragen en getoond, ondanks dat ie verloor.
Uniciteit versus authenticiteit
De archiefsector heeft zichzelf hiermee grote schade berokkend: veel van de beschikbare digitaliseringsgelden gaan naar de niet-papieren dragers. Dit (film)materiaal is, behalve vergankelijker, vaak ook unieker van aard dan papier. Enige documentaire informatie valt vaak ook nog op andere wijze (via een andere collectie bijvoorbeeld) te achterhalen.
De schriftcultuur wordt daarnaast ook steeds meer door beeldcultuur verdrongen. Zo zag ik enige tijd terug een documentaire over de Eerste Wereldoorlog, waarin een oudere mevrouw haar vader voor het eerst bewegend in beeld zag. Die was vliegenier geweest en over hem was een film ontdekt waarin hij kort na afloop van de oorlog met een zeppelin langs de frontlinie vliegt bij wijze van visueel schaderapport.
Beeldcultuur versus schriftcultuur
Het lezen van een document is qua impact natuurlijk ook iets heel anders dan iemand daadwerkelijk in levende lijve zien horen of spreken. Voor iemand als Joseph Luns geldt evenzeer dat hem zien en horen toch echt een heel andere dimensie geeft aan de persoon, dan hem alleen vanuit de paperassen bestuderen. En wat bijvoorbeeld te denken van alle sporters, acteurs e.d. voor wie bewegend beeld essentieel is voor onze (en hun eigen) beeldvorming?De archiefsector onderschat desondanks nog altijd de kracht van het geschreven woord; inzage van originele stukken wordt door veel mensen altijd weer als iets bijzonders ervaren. Wat voor ons als professionals heel vanzelfsprekend is, is dat voor hen niet ('goh, dat dat bewaard is gebleven).
Instituut voor Media en Geluid
Ondertussen is het Instituut voor Beeld en Geluid te Hilversum er met de hoofdprijs vandoor gegaan in het digitale tijdperk: de collecties audiovisueel beeld (en geluid) in Nederland. Inmiddels biedt dit fraaie multimediamuseum het mooiste overzicht op dit terrein met onder meer de archieven van het Polygoon Journaal en nog veel meer.
Het IMG fungeert tevens als omroepmuseum en heeft aldus tevens een voorbeeldfunctie op dit terrein; het is tegelijk ook een expertisecentrum.
http://portal.beeldengeluid.nl/
Polygoon
De archieven van Polygoon - met name bekend vanwege de weekjournaals - zijn vooralsnog alleen op thematische wijze nader toegankelijk: leuk bedacht, zeker, maar liever zou ik de gewone bioscoopversies willen zien in hun oorspronkelijke format (en context). Als archivarissen moeten we tenslotte blijven hameren op het aanleveren van de juiste context, ook wanneer het 'plaatjes' betreft.
http://archieven.beeldengeluid.nl/index.aspx?ChapterID=13
De huidige wijze van presentatie toont dan ook tegelijk de kracht en zwakte van audiovisueel geluid: de eindeloze manipulatie van beeld(fragmenten) tot telkens weer nieuwe ensembles. Onze beeldcultuur zou zelfs niet meer zonder kunnen voor inspiratie. Dit soort materiaal is veel gemakkelijker uit de oorspronkelijke context te lichten dan een papieren document. Het zou dan ook een interessant experiment zijn om eens een kunstenaar op een archief los te laten om te zien waar die mee voor de dag komt bij wijze van presentatie (afgezien van origami).
NOS jaaroverzichten
Sommige omroepen komen met eigen initiatieven, zoals eind 2010 de NOS deed: 50 jaargangen van de jaaroverzichten vanaf 1956 online. Bij mijn oma en opa las ik tijdens de schoolvakanties altijd gretig de jaaroverzichten 'Het aanzien van'. Vanaf nu dus ook te zien:
http://nos.nl/dossier/206431-nos-jaaroverzichten-online/
ANP
Het ANP of Algemeen Nederlands Persbureau, dat weliswaar als actuele nieuwsbron aan het inboeten is (de NRC zegde recent het abonnement op deze nieuwsdienst op), is daarentegen druk bezig (wellicht mede ook in respons?) de historische tak te ontwikkelen.
http://www.anp-archief.nl/
De archieven, of althans de typoscripten van de radiobulletins van het ANP, zijn door de Koninklijke Bibliotheek inmiddels gedigitaliseerd. Helaas ontbreekt alleen nog een (voorlees)stem ten behoeve van de authenticiteit.
http://anp.kb.nl/
Reclame
Maar ook de reclamewereld blijft niet langer achter. Na het grote succes sinds enkele jaren van de Gouden Loeki (de jaarlijkse verkiezing van beste commercial), lijkt men inmiddels bezig met de ontwikkeling van een heuse eigen canon.
Tot eind februari is hier een tentoonstelling over te zien in de Beurs van Berlage onder de noemer '100 jaar Reclame Klassiekers'. Bekijk de website:
http://www.reclameklassiekers.nl/index.html
Op de digitale invulling is het nog wel even wachten maar hopelijk is dit euvel gauw verholpen en kunnen we voortaan voor eeuwig genieten van gouwe ouwes op dit terrein, waarvan sommigen hun weg naar het internet (Youtube) al veel langer hebben gevonden:
http://www.reclameklassiekers.nl/reclamepagina.html
Propaganda
De propaganda-functie van reclamefilmpjes werd al vroeg onderkend door de politiek, allereerst in de Verenigde Staten. Ik bedacht mij enige tijd terug iets gelezen te hebben over een website gewijd aan Amerikaanse politieke commercials, en wat voor een: ruim 300 filmpjes sinds 1952 namens het Museum of the Moving Image!
http://www.livingroomcandidate.org/commercials/1952
Iedereen die enigszins bekend is met de Amerikaanse politiek weet welk een cruciale rol de filmpjes vaak hebben gespeeld (o.a. de beruchte zwartmaking van Dukakis die zogenaamd vóór het vrijlaten van gevangenen zou zijn). Het zwartmaken van de tegenstander oftewel 'negative campaigning' werd zodoende tot norm verheven en heeft inmiddels de partijpolitieke cultuur volledig verziekt.
Ik kan mij ter vergelijking niet herinneren dat onze Zendtijd voor Politieke Partijen ooit enig gedenkwaardig moment heeft opgeleverd òf het moet uiteraard Janmaat zijn ('Landgenoten'). Bij ons domineerden vooral de campagneposters bij wijze van beeldtaal.
Australië
Bij de afgelopen verkiezingen in Australië kreeg één campagnefilmpje van een van hen, het onafhankelijke senaatslid Bob Katter, ruime aandacht vanwege diens ongepolijstheid:
Zijn persoon deed mij enigszins denken aan het karakter van Bill Heslop uit de film Muriel's Wedding (1994) wiens lijfspreuk 'You can't stop progress' voor zijn campagne als senaatslid jaren na dato nog met trots door familieleden op oude t-shirts wordt gedragen en getoond, ondanks dat ie verloor.
donderdag 6 januari 2011
Rapportbestrijding!
Ik zag dit boekje toevallig vorige week in de boekhandel en moest er heimelijk wel om lachen - ongetwijfeld niet het beoogde effect van de auteur - al is het maar vanwege de mooie voorkant. Het boek maakt daarmee wat mij betreft in de eerste plaats alvast kans voor 'beste boekomslag' van 2010. Voor degenen die mij niet geloven: een dergelijke award bestaat echt.
Managementliteratuur
In de tweede plaats is in bijna geen enkele boekhandel een plankje archivistiek voorradig (enigszins begrijpelijk) maar wie bij de managementliteratuur kijkt, vaak een hele afdeling, doet soms verrassende ontdekkingen. Daarom de suggestie van deze zijde om eens wat vaker daar te buurten en wellicht ook wat hiervan in de archiefopleiding mee te nemen.
Rapportvervuiling
De klacht van de auteur betreft vooral de (onleesbare) inhoud van de meeste rapporten: volgens hem is er sprake van een grote mismatch tussen de makers en de organisatie. Een paradigmawisseling (waar hebben we dat eerder gehoord?) biedt volgens hem slechts uitkomst. En, om het allemaal nog ingewikkelder te maken, de lineaire lezer bestaat niet meer volgens deze 'rapportdeskundige'. 'Rapportbestrijding is mijn missie', verklaart hij dan ook onomwonden. 'We gaan de wereld bevrijden van de papieren plaag!' die van een ander.
Verdienmodel?
Maar ik moest ook aan iets anders denken, een plannetje dat ik al jaren heimelijk koester: kunnen archiefdiensten geen verdienmodel invoeren op dit terrein en zo een succesvolle derde geldstroom genereren?
Rapporten worden vaak over dezelfde kwesties geschreven - en eigenlijk alleen nog maar meer - omdat de politiek steeds minder durft te beslissen. Een dergelijk uitstel namens de diverse bestuursorganen leidt namelijk zelden tot afstel maar vaak wel tot een nieuw (en meestal lijvig) rapport.
Wat er dan feitelijk gebeurt is dat dezelfde kwestie opnieuw wordt uitgezocht alleen door een ander organisatieadviesbureau. En met enig geluk verdwijnt ze in dezelfde bureaulade, bovenop het eerdere verschenen rapport.
Fokker
Een goede kennis van mij vertelde eens hoe destijds bij de overname van Fokker door het ministerie van Economische Zaken een rapport werd besteld over de kredietwaardigheid van de firma bij een of ander Londens bureau. Feitelijk leverden zij niet veel meer af dan een veredelde knipselkrant samengesteld uit de Financial Times, Wall Street Journal etc. Het Londense bureau leverde een gepeperde rekening in van enige tonnen die waarschijnlijk zonder morren is betaald.
Kennis
Dat kunnen wij toch beter? Of het nu om scheepswrakken uit de 17e of 18e eeuw gaat, grondstofvoorraden in de 19e eeuw in onze koloniën, allerlei infrastructurele werken van de 20e eeuw, provinciale zaken, gemeentelijke kwesties etc.: de rapporten ervan zitten vaak in de archieven. Van visionaire, niet uitgevoerde rapporten tot taaie, onleesbare rapporten.
Nu moeten we alleen nog leren hoe dit te vermarkten. Zouden bedrijven ook zo slordig omgaan met hun kennis? Ik vermoed van niet.
Lees verder:
http://www.nrcnext.nl/geld-en-werk/tag/rapportbestrijding/
http://www.verderintrainen.nl/nieuws/lees-bericht/44/%E2%80%98Rapportbestrijding-is-mijn-missie%E2%80%99
Nawoord d.d. 18-09-2013
Enige wijzigingen in de opmaak aangebracht.
woensdag 5 januari 2011
Het groeiend belang van persoonsarchieven
Individuele persoons-of familiearchieven worden door archivarissen tegenwoordig meestal als particuliere archieven aangeduid. Deze archieven vormen een van de pijlers onder de nieuwe selectiemethodiek zoals die dit jaar zal worden ingevoerd. Te denken valt dan onder meer aan archieven van publieke-of bewindspersonen. Twee recente voorbeelden onderstrepen goed het algemene belang van dergelijke archieven.
The King's Speech
Deze week gaat in Engeland de film The King's Speech in première. Meteen al is er overigens sprake van Oscar-potentieel (u las dit nieuws hier het eerst) voor de hoofdrolspeler Colin Firth (o.a. bekend vanwege de doorwade fonteinscene in de BBC-televisieserie van Pride and Prejuidice uit 1995). Firth speelt in de film het personage van koning George VI, vader van de huidige vorstin Elizabeth II. Bekijk de trailer:
George VI
Het leven van George VI was nogal een tragische. Hij leefde een min of meer teruggetrokken bestaan in de schaduw van zijn broer koning Edward VIII, totdat deze besloot in 1936 de troon op te geven voor zijn relatie met een gescheiden (Amerikaanse) vrouw: Wallis Simpson. Een schok die, volgens velen, de Engelse koninklijke familie nog altijd niet helemaal te boven is.
George was een weinig krachtdadige persoonlijkheid met diverse gezondheidskwalen; hij zou in 1952 vroegtijdig komen te overlijden aan kanker, uitgeput als hij was van de vele inspanningen. Het feit dat hij toch slaagde in zijn leven als koning wordt door velen toegeschreven aan zijn vrouw: Elizabeth Angela Marguerite Bowes Lyon, later beter bekend als de immens populaire koningin-moeder.
Bovenal had George VI een spraakgebrek waardoor zijn publiek functioneren een grote en pijnlijke worsteling was. Hiervoor was hij sinds 1926 onder behandeling van de spraakcoach Lionel Logue. Tijdens de opnamen voor de film in het najaar van 2009 kwam diens zoon met de vondst van het archief (inderdaad op zolder) aanzetten, waardoor tevens de film een andere wending nam. Bekijk een reportage vanachter de keukentafel met de originele archiefstukken:
http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-12116320
Inmiddels is er door hem tevens een boek over geschreven. Lees meer over de achtergronden:
http://www.telegraph.co.uk/culture/books/8203371/The-Kings-Speech-how-Lionel-Logue-cured-King-George-VIs-stammer.html
'De schatkist van Sam'
In november 2010 promoveerde Eva Rovers op een biografie over Helene Kröller-Müller. Helene was, behalve waarschijnlijk Nederlands rijkste vrouw in de eerste helft van de 20e eeuw (en in die hoedanigheid opvolgster van de weduwe Borski), een zeer actief kunstverzamelaar. Kunst verzamelen werd haar belangrijkste passie en zingeving van het leven.
De biografie zou niet geschreven kunnen zijn zonder de correspondentie met haar amant Sam van Deventer, die als jongste bediende begon in het bedrijf van haar man: de handelsfirma N.V. Kröller en Co. Dertig jaar lang correspondeerden zij met elkaar, soms meerdere keren per dag. Deze bijzonder hechte (platonische?) relatie met een 19 jaar jongere man zorgde onder meer voor een verwijdering binnen de familie. Als driehoeksrelatie hield zij desondanks stand, vermoedelijk omdat de deelnemers er ieder het hunne uit wisten te halen.
Er valt (nog) veel interessants over 'HKM' (zou destijds ooit wel eens de vergelijking met Hare Koninklijke Majesteit zijn getrokken, al was het maar bij wijze van grap?) te vertellen, maar daarvoor moet u toch echt hetzij de biografie De eeuwigheid verzameld: Helene Kröller-Müller (1869-1939) lezen of naar de documentaire Helene Kröller-Müller - een vrouw tussen liefde en kunst kijken. De documentaire wordt zondag 9 januari 2011 op Nederland 2 herhaald om 17.05 of is anders later terug te vinden in het archief van het programma Het Uur van de Wolf. Bekijk alvast een voorproefje:
De docu opent met de loden kist (formaat hutkoffer) waarin de correspondentie heeft gezeten en door de biografe als een schatkist wordt ervaren; een weinig toepasselijkere term is nauwelijks denkbaar. Sam maakte speciale provisies opdat de kist, die in 2005 aan het Museum Kröller Müller zou worden geschonken na het overlijden van zijn zoon Rudi van Deventer, ook bewaard zou blijven. Lees meer over deze nalatenschap:
http://vorige.nrc.nl/europa/in_europa/article1860995.ece/Kroller-Muller_het_Baumensch_en_de_directeur
Anton Kröller vernietigde daarentegen alle brieven van Sam van Deventer aan zijn vrouw. Zoals wel vaker het geval is bij briefwisselingen tussen twee personen, zijn we dus maar van één kant ingelicht. Hierdoor komen we dus eigenlijk altijd maar de helft van een persoonlijke relatie echt goed te weten: wel de vraag maar niet het antwoord (of andersom). Behalve een intrigerende gedachte, ook een serieus obstakel voor elke biograaf; van deze context zal zij dan ook rekenschap dienen te geven.
De docu eindigt al even fraai als dat ze begint: de drie liggen op nog geen paar meter afstand van elkaar begraven. Samen dus tot in de dood.
dinsdag 4 januari 2011
Archieftrends in 2011
Trends worden in toenemende mate belangrijk in ons leven getuige de opkomst sinds enkele jaren van het zogeheten trendwatching en de bijbehorende trendwatchers. Bekijk de site van de marktleider op dit gebied of het betreffende nieuws. Daarorm bied ik hier - hopelijk - een verfrissende kijk op wat archivarissen zoal dit jaar te wachten staat.
Werknemers: meer zingeving
Ontstressen schijnt het sleutelwoord te zijn voor 2011 met als gevolg een heuse wellnessrevolutie. Dit zal, in de vorm van de almaar groeiende zingevingsindustrie, natuurlijk ook op de werkvloer zichtbaar worden. Verwacht dus meer collega's die aan bijvoorbeeld meditatie of yoga doen tijdens het werk (zonder dat dit misschien direct opvalt qua uiterlijk gedrag), en niet langer alleen na het werk met allerlei interessante cursussen in de creatieve sector bezig zijn. Nu zijn archiefdepots gelukkig van nature prima geschikt als zingevingsruimte dus hoeven er in elk geval geen nieuwe kantoorruimten bij te komen of bestaande te worden omgebouwd tot stilteruimtes e.d.
Ook jongeren zijn klaar met de stress en de hoge werkdruk die tot nog toe vooral door de ouderen of babyboomers werd ervaren. Het jaar van de laidback-cultuur is, vanuit archivistisch oogpunt bekeken, natuurlijk hoogst gevaarlijk, want er moet wel goed gearchiveerd blijven worden (liefst zelfs beter). Een omslag in individualistisch escapisme ligt daarmee op de loer: houdt u collega's dus extra scherp in de gaten, zeker bij de eerste tekenen van slordigheid in het werk.
Ongunstige perspectieven archiefsector
Jongeren worden daarnaast ook minder kieskeurig in welk soort werk ze doen: ze plaatsen eigen vrijheid boven de agenda van hun baas. Carrière maken in het archiefwezen was natuurlijk altijd al een licht dubieuse bezigheid maar mocht u zich, als oudere werknemer onder invloed van alle aandacht voor zingeving, aangesproken voelen dan is dit wellicht het moment om tot een heroverweging te komen.
Of dit omgekeerd ook betekent dat jongeren nu (in tegenstelling tot vroeger) wel graag het archiefwezen in willen - minder kieskeurig geworden als ze zijn - valt echter ernstig te betwijfelen. Plaats maken door ouderen voor jongeren bij wijze van kwaliteitsimpuls heeft dus vooralsnog weinig zin.
'Urban open workspaces'
Behalve dat de depots massaal als zingevingsruimte kunnen worden aangeboden of wellicht zelfs verhuurd, hoeft u ook niet meer op kantoor te komen in het kader van de zogeheten 'urban open workspaces'. Het aloude thuiswerken of telewerken maar dan iets hipper en gezelliger: op straat, in de kroeg etc dankzij wifi.
Dit is dan wel alleen geschikt voor de zogeheten stadsnomaden. Het merkwaardige fenomeen doet zich namelijk voor dat werknemers die van ver komen, meestal ook meer op kantoor aanwezig zijn. Dat heeft echter, naar nu dus blijkt, niets met hun algemene discipline te maken maar komt dus omdat zij ontstoken zijn van bepaalde elektronische diensten. Voor de provincialen is er gelukkig nog altijd het programma Boer zoekt vrouw om bij weg te dromen, ook overdag.
Web 2.0: social media
iPhone-gebruikers moet wellicht nog even, voor alle duidelijkheid, worden gemeld dat we reeds in 2011 zitten. Bij hen ging het alarm niet af bij de start van het nieuwe jaar, nadat dit ook al eerder was gebeurd bij de overgang van zomer-naar wintertijd in het afgelopen najaar. Bekijk een reportage hierover.
2011 blijft hoe dan ook het jaar van de social media. Het eigen netwerk wordt nog belangrijker in het vinden van informatie: ieders sociaal netwerk wordt echter voortaan gerangschikt boven algemeen googlen.
Context van informatie wordt dus nog belangrijker voor de samenleving dan het al was voor archivarissen, zij het niet algemeen onderkend, waarmee een puur archivistisch pad wordt ingeslagen. Nu moet dit feit alleen nog iets duidelijker aan de archiefsector zelf worden verteld: 1) dat zij heel goed zijn in het ontsluiten van informatie en 2) daar misschien ook wat meer mee zouden moeten doen.
Internetveldslag: informatiefundamentalisten vs. monopolisten
Dit jaar wordt tevens waarschijnlijk een beslissend jaar in de slag om de internetvrijheid en daarmee wereldwijde toegang tot informatie: de informatiefundamentalisten (open systeem) versus de monopolisten (gesloten systeem, oftewel kennis is macht). Terwijl de overheid nog hoofdzakelijk is ingericht volgens de wetten van de industriële samenleving, is de digitale consument hem al lang en breed voor.
Als overheidsmedewerker 2.0 bevindt u zich hier in een lastig parket, maar wees niet bang om ethisch te handelen volgens de beroepscode der archivarissen en het pad van Wikileaks te volgen - ook al zijn evt. onthullingen in onze sector wellicht wat minder spectaculair.
Migratiestroom archivarissen?
In België houdt men het nochtans liever bij 1.0: zelfs sollicitatiebrieven worden daar nog het liefst handgeschreven ontvangen! En nee, dit is geen slechte Belgenmop 2.0. Bekijk het bericht.
Voor de meer traditioneel ingestelde archivarissen lonkt dus mogelijk - alsnog - een carrière. In België wordt de archivaris tenslotte ook nog vaak als wetenschappelijk medewerker geafficheerd en gewaardeerd. Daarom alvast enige tips voor uw Belgische sollicitatiebrief.
In Australië hoort het beroep van archivaris overigens tot die van beschermde beroepsgroepen, dat wil zeggen dat u zelfs voorrang krijgt bij eventuele emigratie naar dat land.
Rapportbestrijding
Een mogelijke herwaardering van de schriftcultuur kan tevens tot voor archivarissen gevaarlijke initiatieven leiden: de aangekondigde dood òf althans hervorming van het rapport als uiting van de heersende managementcultuur. Hoe minder er te archiveren valt, hoe slechter tenslotte.
Lees meer over deze (gevaarlijke) hervormingsideëen en de benodigde grote paradigmawisseling tussen professionals en hun organisatie.
Nieuwe selectiemethodiek: gewoon googlen
Dezelfde (?) trends als bovenstaande zullen gedeeltelijk ook bepalend worden voor de nieuwe selectiemethodiek, zoals die in 2011 definitief zijn beslag zal krijgen. De impact hiervan lijkt overigens nog nauwelijks tot de goegemeente van archivarissen, laat staan doelgroepen als historici doorgedrongen te zijn. Zou dat wellicht komen omdat professionele archivarissen steeds minder inventariseren en historici steeds minder in archieven zitten?
Van negatieve selectie naar positieve selectie (bewaren wat we echt willen bewaren) betekent bijvoorbeeld onder meer het weggooien van complete archieven. Maar tegelijk ook dat over trendy topics meer bewaard blijft. Raadpleeg dus voortaan regelmatig lijstjes als 'meest ingetikte zoektermen' in google of 'meest gelezen (berichten)' op nieuwssites, bij wijze van alternatieve selectielijst.
Het wordt al met al een bijzonder archiefjaar!
Werknemers: meer zingeving
Ontstressen schijnt het sleutelwoord te zijn voor 2011 met als gevolg een heuse wellnessrevolutie. Dit zal, in de vorm van de almaar groeiende zingevingsindustrie, natuurlijk ook op de werkvloer zichtbaar worden. Verwacht dus meer collega's die aan bijvoorbeeld meditatie of yoga doen tijdens het werk (zonder dat dit misschien direct opvalt qua uiterlijk gedrag), en niet langer alleen na het werk met allerlei interessante cursussen in de creatieve sector bezig zijn. Nu zijn archiefdepots gelukkig van nature prima geschikt als zingevingsruimte dus hoeven er in elk geval geen nieuwe kantoorruimten bij te komen of bestaande te worden omgebouwd tot stilteruimtes e.d.
Ook jongeren zijn klaar met de stress en de hoge werkdruk die tot nog toe vooral door de ouderen of babyboomers werd ervaren. Het jaar van de laidback-cultuur is, vanuit archivistisch oogpunt bekeken, natuurlijk hoogst gevaarlijk, want er moet wel goed gearchiveerd blijven worden (liefst zelfs beter). Een omslag in individualistisch escapisme ligt daarmee op de loer: houdt u collega's dus extra scherp in de gaten, zeker bij de eerste tekenen van slordigheid in het werk.
Ongunstige perspectieven archiefsector
Jongeren worden daarnaast ook minder kieskeurig in welk soort werk ze doen: ze plaatsen eigen vrijheid boven de agenda van hun baas. Carrière maken in het archiefwezen was natuurlijk altijd al een licht dubieuse bezigheid maar mocht u zich, als oudere werknemer onder invloed van alle aandacht voor zingeving, aangesproken voelen dan is dit wellicht het moment om tot een heroverweging te komen.
Of dit omgekeerd ook betekent dat jongeren nu (in tegenstelling tot vroeger) wel graag het archiefwezen in willen - minder kieskeurig geworden als ze zijn - valt echter ernstig te betwijfelen. Plaats maken door ouderen voor jongeren bij wijze van kwaliteitsimpuls heeft dus vooralsnog weinig zin.
'Urban open workspaces'
Behalve dat de depots massaal als zingevingsruimte kunnen worden aangeboden of wellicht zelfs verhuurd, hoeft u ook niet meer op kantoor te komen in het kader van de zogeheten 'urban open workspaces'. Het aloude thuiswerken of telewerken maar dan iets hipper en gezelliger: op straat, in de kroeg etc dankzij wifi.
Dit is dan wel alleen geschikt voor de zogeheten stadsnomaden. Het merkwaardige fenomeen doet zich namelijk voor dat werknemers die van ver komen, meestal ook meer op kantoor aanwezig zijn. Dat heeft echter, naar nu dus blijkt, niets met hun algemene discipline te maken maar komt dus omdat zij ontstoken zijn van bepaalde elektronische diensten. Voor de provincialen is er gelukkig nog altijd het programma Boer zoekt vrouw om bij weg te dromen, ook overdag.
Web 2.0: social media
iPhone-gebruikers moet wellicht nog even, voor alle duidelijkheid, worden gemeld dat we reeds in 2011 zitten. Bij hen ging het alarm niet af bij de start van het nieuwe jaar, nadat dit ook al eerder was gebeurd bij de overgang van zomer-naar wintertijd in het afgelopen najaar. Bekijk een reportage hierover.
2011 blijft hoe dan ook het jaar van de social media. Het eigen netwerk wordt nog belangrijker in het vinden van informatie: ieders sociaal netwerk wordt echter voortaan gerangschikt boven algemeen googlen.
Context van informatie wordt dus nog belangrijker voor de samenleving dan het al was voor archivarissen, zij het niet algemeen onderkend, waarmee een puur archivistisch pad wordt ingeslagen. Nu moet dit feit alleen nog iets duidelijker aan de archiefsector zelf worden verteld: 1) dat zij heel goed zijn in het ontsluiten van informatie en 2) daar misschien ook wat meer mee zouden moeten doen.
Internetveldslag: informatiefundamentalisten vs. monopolisten
Dit jaar wordt tevens waarschijnlijk een beslissend jaar in de slag om de internetvrijheid en daarmee wereldwijde toegang tot informatie: de informatiefundamentalisten (open systeem) versus de monopolisten (gesloten systeem, oftewel kennis is macht). Terwijl de overheid nog hoofdzakelijk is ingericht volgens de wetten van de industriële samenleving, is de digitale consument hem al lang en breed voor.
Als overheidsmedewerker 2.0 bevindt u zich hier in een lastig parket, maar wees niet bang om ethisch te handelen volgens de beroepscode der archivarissen en het pad van Wikileaks te volgen - ook al zijn evt. onthullingen in onze sector wellicht wat minder spectaculair.
Migratiestroom archivarissen?
In België houdt men het nochtans liever bij 1.0: zelfs sollicitatiebrieven worden daar nog het liefst handgeschreven ontvangen! En nee, dit is geen slechte Belgenmop 2.0. Bekijk het bericht.
Voor de meer traditioneel ingestelde archivarissen lonkt dus mogelijk - alsnog - een carrière. In België wordt de archivaris tenslotte ook nog vaak als wetenschappelijk medewerker geafficheerd en gewaardeerd. Daarom alvast enige tips voor uw Belgische sollicitatiebrief.
In Australië hoort het beroep van archivaris overigens tot die van beschermde beroepsgroepen, dat wil zeggen dat u zelfs voorrang krijgt bij eventuele emigratie naar dat land.
Rapportbestrijding
Een mogelijke herwaardering van de schriftcultuur kan tevens tot voor archivarissen gevaarlijke initiatieven leiden: de aangekondigde dood òf althans hervorming van het rapport als uiting van de heersende managementcultuur. Hoe minder er te archiveren valt, hoe slechter tenslotte.
Lees meer over deze (gevaarlijke) hervormingsideëen en de benodigde grote paradigmawisseling tussen professionals en hun organisatie.
Nieuwe selectiemethodiek: gewoon googlen
Dezelfde (?) trends als bovenstaande zullen gedeeltelijk ook bepalend worden voor de nieuwe selectiemethodiek, zoals die in 2011 definitief zijn beslag zal krijgen. De impact hiervan lijkt overigens nog nauwelijks tot de goegemeente van archivarissen, laat staan doelgroepen als historici doorgedrongen te zijn. Zou dat wellicht komen omdat professionele archivarissen steeds minder inventariseren en historici steeds minder in archieven zitten?
Van negatieve selectie naar positieve selectie (bewaren wat we echt willen bewaren) betekent bijvoorbeeld onder meer het weggooien van complete archieven. Maar tegelijk ook dat over trendy topics meer bewaard blijft. Raadpleeg dus voortaan regelmatig lijstjes als 'meest ingetikte zoektermen' in google of 'meest gelezen (berichten)' op nieuwssites, bij wijze van alternatieve selectielijst.
Het wordt al met al een bijzonder archiefjaar!
zaterdag 1 januari 2011
1 januari: openbaarheidsdag
Het is al vele, vele jaren een traditie in Engeland: de openbaarmaking van documenten van dertig jaar geleden op 1 januari, de termijn waarop ze officieel openbaar mogen worden gemaakt. Op Nieuwjaarsdag komt er steevast in de journaals ook een item in over voor, wat tevens weer goed is voor de publieke zichtbaarheid van archieven.
Meestal gaat het om een of ander politiek memorabel feit of moment uit de recente geschiedenis. Dit ritueel zorgt al vanzelf voor nieuws, want zo kan ook het journaille zich goed voorbereiden. Zo kun je er nu al vanuitgaan dat de openbaarmakingen in 2012 met nog meer dan gemiddelde interesse zullen worden gevolgd vanwege de Falklandsoorlog (1982). De Falklandsoorlog was de afgelopen tijd toch al extra in het nieuws wegens het uit de vaart halen van het vliegdekschip HMS Ark Royal door de strenge bezuinigingen, het einde van de bijbehorende Harrier straaljagers en de dood van BBC-correspondent Brian Hanrahan (destijds oorlogscorrespondent).
Vervroegd
Vanwege de bijzondere omstandigheid dit jaar van oudjaarsdag op een vrijdag gevolgd door twee vrije dagen (en dus geen kranten), plus een gesloten archief op maandag werden de gegevens door The National Archives deze keer al op 30 december 2010 ter beschikking gesteld. Dit jaar gaat het vooral over het eerste regeringsjaar van Margaret Thatcher. De documenten tonen hoe intensief zij zich bezighield met de materie aan de hand van allerlei commentaren in de marge van beleidsstukken of memoranda.
http://www.nationalarchives.gov.uk/news/528.htm
Nederland: traditie in wording
In 2010 deed het Nationaal Archief voor het eerst een poging eenzelfde traditie in het leven te roepen. Het beginnen of opstarten van tradities is altijd een moeizame zaak met ongewisse afloop; zal iets bijvoorbeeld wel aanslaan? Toen lag, in ieder geval namens de pers, sterk de nadruk op - hoe kan het haast ook anders in Nederland - de Oranjes. Bekijk een reportage:
http://nos.nl/artikel/127038-geheime-stukken-koninklijk-huis-openbaar.html
Het Koninklijk Huis beheerst inmiddels het beeld van de contemporaine geschiedenis van dit land en overschaduwt daarmee die van de politiek. Diverse van de persberichten ('Deel archief koningshuis openbaar') leidden dan ook tot enige hilariteit onder ingewijden, nog afgezien van de gebrekkige kennis (of voorlichting) over de Nederlandse staatsinrichting. Ten eerste omdat het Nationaal Archief het archief van het koningshuis niet beheert en ten tweede omdat juist omtrent de openbaarheid van het Koninklijk Huisarchief de afgelopen jaren het nodige te doen is geweest.
Verlaat?
Navraag op vrijdag 31 december 2010 bij de studiezaalmedewerkers leerde dat er wel 'iets' in de maak is en wellicht dat er dinsdag inzage mogelijk is: in elk geval in het overzicht. Achter de schermen is ongetwijfeld hard gewerkt aan samenstelling van dit overzicht (al kan dit grotendeels automatisch). Het maken van nieuws betekent tenslotte vooral ook anticiperen. Of heeft men zich soms een beetje laten verrassen door de agenda van de feestdagen?
Ook op de website staat er niets over aangekondigd waarmee deze vorm van openbaarheid alvast een beetje in tegenspraak is met zichzelf. Nu is het dus voorlopig wachten op dinsdag 4 januari 2011 voor nieuwswaardigheid vanuit het Nederlandse archiefwezen. Wat mij betreft heeft men het momentum daarmee alvast een beetje gemist: traditie is traditie oftewel 1 januari is 1 januari, op welke dag die ook valt of hoe dit precies past binnen de eigen agenda van de organisatie.
Nawoord: 4 januari 2011
Het Nationaal Archief maakte inderdaad vandaag het nieuws bekend, op weinig spectaculaire wijze overigens via een eenvoudig ANP-nieuwsbericht (geen podcast bijvoorbeeld, met toelichting op belangrijke zaken) en zonder schokkende of sensationele informatie. Of het moeten de documenten over de Koninklijke Nederlandse Zwembond zijn, die wellicht nog onthullingen bevat over ons verleden als sportnatie.
Daarvoor had men gisteravond echter beter kunnen kijken naar het programma Erica op reis, 'een zeer persoonlijk reisprogramma' van omroep Max over Erica Terpstra en haar jeugdig verleden in Indonesië, dat informatiever was dan menige aflevering van de genealogische reeks Verborgen Verleden. Dit programma trok ruim 1,2 miljoen kijkers en veroverde daarmee een (terechte) plaats in de top tien van best bekeken programma's.
http://www.nederland1.nl/programma/erica-op-reis
Meestal gaat het om een of ander politiek memorabel feit of moment uit de recente geschiedenis. Dit ritueel zorgt al vanzelf voor nieuws, want zo kan ook het journaille zich goed voorbereiden. Zo kun je er nu al vanuitgaan dat de openbaarmakingen in 2012 met nog meer dan gemiddelde interesse zullen worden gevolgd vanwege de Falklandsoorlog (1982). De Falklandsoorlog was de afgelopen tijd toch al extra in het nieuws wegens het uit de vaart halen van het vliegdekschip HMS Ark Royal door de strenge bezuinigingen, het einde van de bijbehorende Harrier straaljagers en de dood van BBC-correspondent Brian Hanrahan (destijds oorlogscorrespondent).
Vervroegd
Vanwege de bijzondere omstandigheid dit jaar van oudjaarsdag op een vrijdag gevolgd door twee vrije dagen (en dus geen kranten), plus een gesloten archief op maandag werden de gegevens door The National Archives deze keer al op 30 december 2010 ter beschikking gesteld. Dit jaar gaat het vooral over het eerste regeringsjaar van Margaret Thatcher. De documenten tonen hoe intensief zij zich bezighield met de materie aan de hand van allerlei commentaren in de marge van beleidsstukken of memoranda.
http://www.nationalarchives.gov.uk/news/528.htm
Nederland: traditie in wording
In 2010 deed het Nationaal Archief voor het eerst een poging eenzelfde traditie in het leven te roepen. Het beginnen of opstarten van tradities is altijd een moeizame zaak met ongewisse afloop; zal iets bijvoorbeeld wel aanslaan? Toen lag, in ieder geval namens de pers, sterk de nadruk op - hoe kan het haast ook anders in Nederland - de Oranjes. Bekijk een reportage:
http://nos.nl/artikel/127038-geheime-stukken-koninklijk-huis-openbaar.html
Het Koninklijk Huis beheerst inmiddels het beeld van de contemporaine geschiedenis van dit land en overschaduwt daarmee die van de politiek. Diverse van de persberichten ('Deel archief koningshuis openbaar') leidden dan ook tot enige hilariteit onder ingewijden, nog afgezien van de gebrekkige kennis (of voorlichting) over de Nederlandse staatsinrichting. Ten eerste omdat het Nationaal Archief het archief van het koningshuis niet beheert en ten tweede omdat juist omtrent de openbaarheid van het Koninklijk Huisarchief de afgelopen jaren het nodige te doen is geweest.
Verlaat?
Navraag op vrijdag 31 december 2010 bij de studiezaalmedewerkers leerde dat er wel 'iets' in de maak is en wellicht dat er dinsdag inzage mogelijk is: in elk geval in het overzicht. Achter de schermen is ongetwijfeld hard gewerkt aan samenstelling van dit overzicht (al kan dit grotendeels automatisch). Het maken van nieuws betekent tenslotte vooral ook anticiperen. Of heeft men zich soms een beetje laten verrassen door de agenda van de feestdagen?
Ook op de website staat er niets over aangekondigd waarmee deze vorm van openbaarheid alvast een beetje in tegenspraak is met zichzelf. Nu is het dus voorlopig wachten op dinsdag 4 januari 2011 voor nieuwswaardigheid vanuit het Nederlandse archiefwezen. Wat mij betreft heeft men het momentum daarmee alvast een beetje gemist: traditie is traditie oftewel 1 januari is 1 januari, op welke dag die ook valt of hoe dit precies past binnen de eigen agenda van de organisatie.
Nawoord: 4 januari 2011
Het Nationaal Archief maakte inderdaad vandaag het nieuws bekend, op weinig spectaculaire wijze overigens via een eenvoudig ANP-nieuwsbericht (geen podcast bijvoorbeeld, met toelichting op belangrijke zaken) en zonder schokkende of sensationele informatie. Of het moeten de documenten over de Koninklijke Nederlandse Zwembond zijn, die wellicht nog onthullingen bevat over ons verleden als sportnatie.
Daarvoor had men gisteravond echter beter kunnen kijken naar het programma Erica op reis, 'een zeer persoonlijk reisprogramma' van omroep Max over Erica Terpstra en haar jeugdig verleden in Indonesië, dat informatiever was dan menige aflevering van de genealogische reeks Verborgen Verleden. Dit programma trok ruim 1,2 miljoen kijkers en veroverde daarmee een (terechte) plaats in de top tien van best bekeken programma's.
http://www.nederland1.nl/programma/erica-op-reis
Abonneren op:
Posts (Atom)
