Volkstellingen: de bronnen en de verschillen

Volkstellingen kunnen als bron door vele soorten onderzoekers worden gebruikt.

Nederland

Over alle volkstellingen in Nederland gedurende de periode van 1795-1971 is een uitgebreide website voorhanden:

http://www.volkstellingen.nl/nl/

De site werkt alleen met cumulatieven of tabellen (beroepscategorieën, religieuze gezindte, omvang stedelijke bevolking etc.) en is geheel geanonimiseerd. Men toont ook niet de originele, onderliggende documenten maar de centrale verwerking ervan. Geen genealogische gegevens dus over gezinssamenstelling, woonplaats, adres etc.
In het archief van de Topografische Dienst (bekijk de inventaris) zitten overigens nog enkele interessante gegevens m.b.t. de 19e-20e eeuwse praktijk van de volkstellingen in Nederland.

De volkstelling van 1947 leverde daarentegen wel de basis op voor onze kennis van familie(achter)namen:

http://www.meertens.knaw.nl/nfb/achtergrond.php?actie=volkstelling

Groot-Brittannië

Het anonimiseren van de gegevens is een opvallend en significant verschil met bv. Groot-Brittannië. Hier wordt, evenals bijvoorbeeld in Canada, de archiefbron in zijn originele vorm getoond. Reden waarom deze dan ook met name onder genealogen razend populair is.

http://www.nationalarchives.gov.uk/records/census-records.htm

Privacy

De laatste volkstelling in Nederland dateert al weer van 1971. Over met name het verzet hiertegen wegens vermeende inbreuk op de privacy van de burger zond Andere tijden in het najaar van 2011 een aflevering uit.

http://www.geschiedenis24.nl/andere-tijden/afleveringen/2011-2012/Volkstelling.html

De, niet geheel probleemloze verwerking van de gegevens, gebeurde toen voor het eerst met ponskaarten.

In 1991 werd de volkstelling in Nederland weliswaar afgeschaft maar op instigatie van de Europese Unie weer ingesteld op de gebruikelijke 10-jaarlijkse basis. Daarom is in mei 2011 in Nederland in stilte een nieuwe volkstelling begonnen, die ditmaal echter geheel vanachter de computer zal geschieden mede vanwege onze uitmuntende bevolkingsadministratie. Ook heeft dit overigens een financiële reden.

http://www.depers.nl/binnenland/567216/Nederland-doet-zijn-volkstelling-in-stilte.html

http://www.edata.nl/0303_011208/pdf/Complete_virtuele_volkstelling_in_2011.pdf

Tot slot

In Hongarije probeerde men de praktijk van het volkstellen in het najaar van 2011 wel op hele bijzondere manier te stimuleren ...